Luận án Chọn tạo giống lúa chịu ngập úng cho các tỉnh phía Bắc Việt Nam

on Gọn 
5 HHZ5-T7-T2-Sub1 1 15,3 Vàng Thon Gọn 
6 IR64-Sub1 1 13,5 Vàng Thon Gọn 
7 Swarna-Sub1 3 10,7 Vàng Thon Gọn 
8 Samba Mahsuri-Sub1 2 10,5 Vàng Thon Gọn 
9 TDK1-Sub1 2 15,7 Vàng Thon Trung gian 
10 IR49830-7 1 16,5 Vàng Thon Gọn 
11 BR11-Sub1 2 20,7 Vàng Thon Trung gian 
12 HHZ5-Y3-sal2 - Sub1 2 12,9 Vàng sáng Thon Xoè 
13 HHZ8-sal14-sal1-Sub1 2 14,7 Vàng sẫm Thon Gọn 
14 HHZ5-Y7-Y2-Sub1 2 26,5 Vàng Thon Gọn 
15 HHZ9-DT12-DT1-Sub1 2 26,3 Vàng sáng Thon Trung gian 
16 IR 05A199 1 17,2 Vàng Thon Gọn 
17 PSBRC102 1 14,3 Vàng Thon Xoè 
18 IR40931-33-1-3-2 2 26,6 Vàng Thon Trung gian 
19 IR49830-7-1-2-3 2 14,6 Vàng Thon Xoè 
20 AC5 1 15,7 Vàng sẫm Thon Gọn 
21 BC15 1 10,1 Vàng Thon Gọn 
22 T10 1 10,5 Nâu Thon Gọn 
23 Gia Lộc 105 1 15,6 Vàng Thon Gọn 
24 HT9 1 19,5 Nâu nhạt Thon Gọn 
25 Gia Lộc 102 1 10,7 Vàng Thon Gọn 
26 PC6 1 15,6 Vàng Thon Gọn 
27 PC5 1 17,1 Vàng Thon Gọn 
28 PC7 1 14,9 Vàng Thon Gọn 
29 SH2 1 18,8 Vàng Thon Gọn 
30 HT1 1 11,7 vàng sậm Thon Gọn 
31 TL6 1 16,5 Vàng Thon Gọn 
32 P6 1 10,3 Vàng Thon Gọn 
33 U17 1 13,4 Vàng Thon Gọn 
34 IR42 2 13,3 Vàng Thon Gọn 
35 Ciherang-Sub1 2 15,6 Vàng Thon Gọn 
36 PSBRc18-Sub1 1 14,4 Vàng Thon Gọn 
37 Thadokkam1 1 16,5 Vàng Thon Gọn 
55 
Như vậy, qua theo dõi đặc điểm hình thái chúng tôi nhận thấy các giống 
Swarna-Sub1, Samba Mahsuri-Sub1 có bộ lá đòng đứng, cứng, kiểu hình cây gọn 
rất thích hợp cho việc thâm canh tăng năng suất; các giống Gia Lộc 102; PC7; 
BC15; AC5 có hạt dài là nguồn vật liệu lai tạo cho chọn giống lúa chịu ngập có 
chất lượng thương phẩm cao. 
Kết quả đánh giá một số đặc điểm cấu trúc cây của các dòng, giống được 
trình bày ở bảng 4.4. cho thấy: chiều cao cây là một đặc điểm rất quan trọng đối 
với các giống lúa gieo trồng ở những vùng sinh thái nước sâu. Khả năng chống 
chịu ngập úng của giống được cải thiện rất nhiều khi giống kết hợp được các tính 
trạng cao cây, cây cứng và chống đổ tốt. Như vậy, cao cây và chống đổ tốt là một 
lợi thế của những giống trồng ở vùng úng trũng. Hầu hết các giống tham gia thí 
nghiệm có chiều cao cây tập trung từ 105 - 115 cm, đáp ứng rất tốt yêu cầu chọn 
giống cho vùng úng trũng. Cá biệt giống có chiều cao cây thấp T10 (95,3 cm), 
IR64-Sub1 (97,1 cm). 
Nhiều nhận định cho rằng dạng bông to, dài và hạt to sẽ dễ cho năng suất 
cao. Kết quả qua bảng 4.4 cho thấy hầu hết ở các dòng, giống có chiều bông 
trong khoảng từ 27 - 30 cm. Các giống có chiều dài bông tốt nhất là BC15 (32,0 
cm) và INPARA3 (31,2 cm). 
Chiều dài lá đòng có vai trò rất quan trọng ảnh hưởng đến tỷ lệ hạt chắc vì 
nó tham gia trực tiếp vào quá trình quang hợp, cung cấp sản phẩm quang hợp cho 
hạt vào giai đoạn cuối cùng của cây lúa (25 - 35 ngày sau trỗ). Tuy nhiên, xung 
quanh vấn đề này còn có rất nhiều quan điểm khác nhau. Một số nhà khoa học 
cho rằng: lá đòng dài có tác dụng gia tăng năng suất và tính chống chịu nhưng 
một số khác lại có quan điểm rằng: lá đòng dài sẽ làm che khuất ánh sáng của các 
tầng lá dưới và làm tăng độ ẩm vùng bông nên làm tăng cường độ hô hấp. Đây là 
một yếu tố bất lợi cho hạt lúa khi còn ở trên bông (rất rễ làm hạt lúa nảy mầm 
trên bông khi thời tiết có độ ẩm cao). Kết quả theo dõi chỉ tiêu này cho thấy: các 
giống tham gia thí nghiệm có chiều dài lá đòng biến động từ 23,3 - 41,2 cm. 
Trong đó giống có chiều dài lá đòng dài nhất là giống IR40931-33-1-3-2 (47,2 
cm). Giống Samba Mahsuri-Sub1 có chiều dài lá đòng ngắn nhất (23,3 cm). 
Nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy khả năng chống gẫy của thân ảnh 
hưởng chủ yếu là do chiều dài lóng gốc, sức mạnh hoặc độ chắc của lóng, độ ôm 
chặt bẹ của bẹ lá. Cây lúa bị đổ thường do hai lóng dưới cùng bị cong hoặc võng 
xuống, nhất là khi lóng gốc có chiều dài trên 15,0 cm. Độ dài của lóng gốc phụ 
thuộc vào nhiều yếu tố như: đặc điểm của giống, mật độ cấy, khí hậu thời tiết, 
phân bón,... Theo Ramiah & Muchariar (1934) tính chống đổ của cây lúa có 
56 
tương quan đến một số đặc điểm ngoại hình và đặc điểm tế bào của các giống 
lúa. Các tác giả trên cho rằng các giống chống đổ tốt đều có lá dày, đứng cứng, 
ống rạ ngắn, to. 
Bảng 4.4. Một số đặc điểm cấu trúc cây của các dòng, giống lúa vụ 
Xuân 2013 
TT Dòng, giống 
Chiều 
cao cây 
(cm) 
Đƣờng 
kính lóng 
gốc (mm) 
Chiều dài 
lóng gốc 
(mm) 
Chiều dài 
lá đòng 
(cm) 
Chiều dài 
bông 
(cm) 
1 INPARA3 138,2 6,7 15,5 38,2 31,2 
2 PSB Rc68 110,5 6,8 15,9 30,3 19,6 
3 FR13A 138,2 6,6 16,1 37,5 30,5 
4 HHZ5-T3-SAL2-Sub1 115,3 6,5 15,8 32,5 30,2 
5 HHZ5-T7-T2-Sub1 110,8 6,5 15,8 33,3 30,5 
6 IR64-Sub1 97,1 6,5 16,0 27,1 24,7 
7 Swarna-Sub1 100,6 6,5 16,2 24,7 26,6 
8 Samba Mahsuri-Sub1 104,8 6,4 15,8 23,3 25,2 
9 TDK1-Sub1 116,3 6,6 15,5 37,4 30,5 
10 IR49830-7 120,0 6,7 15,7 28,4 30,5 
11 BR11-Sub1 96,4 6,7 16,1 31,7 24,1 
12 HHZ5-Y3-sal2 - Sub1 110,3 6,7 15,6 40,3 24,4 
13 HHZ8-sal14-sal1-Sub1 112,4 6,6 15,7 32,4 27,5 
14 HHZ5-Y7-Y2-Sub1 113,9 6,6 15,9 33,4 26,4 
15 HHZ9-DT12-DT1-Sub1 108,6 6,6 16,0 38,2 20,5 
16 IR 05A199 105,1 6,9 16,7 30,2 24,5 
17 PSBRC102 110,2 6,8 16,3 40,1 31,4 
18 IR40931-33-1-3-2 101,9 6,7 15,8 41,2 21,3 
19 IR49830-7-1-2-3 105,4 6,7 16,3 25,2 20,4 
20 AC5 106,5 6,4 12,0 32,4 22,5 
21 BC15 113,5 6,5 12,1 35,5 32,0 
22 T10 95,3 6,2 11,6 24,8 29,8 
23 Gia Lộc 105 107,2 6,3 11,8 35,7 27,6 
24 HT9 110,8 6,3 12,0 28,7 25,0 
25 Gia Lộc 102 104,5 6,5 11,7 37,4 30,2 
26 PC6 106,1 6,2 11,5 32,1 30,0 
27 PC5 108,5 6,2 11,5 31,6 29,8 
28 PC7 110,5 6,3 11,7 31,9 30,5 
29 SH2 103,2 6,5 12,3 30,3 30,0 
30 HT1 115,3 6,5 11,8 25,3 29,5 
31 TL6 110,3 6,6 12,7 28,6 28,3 
32 P6 108,7 6,2 11,9 30,8 25,0 
33 U17 117,2 7,5 12,2 32,5 26,6 
34 IR42 105,6 6,0 14,3 28,4 26,5 
35 Ciherang-Sub1 115,5 6,8 15,7 27,7 27,1 
36 PSBRc18-Sub1 117,2 6,8 16,2 26,8 25,9 
37 Thadokkam1 109,7 6,7 15,8 27,3 26,1 
57 
Chiều dài lóng gốc của các giống thuộc loại trung bình, biến động không 
lớn từ 11,2 cm (Swarna-Sub1) đến 16,9 cm (IR49830-7-1-2-3). Các giống mang 
gen chịu ngập đều có chiều dài lóng gốc lớn hơn 15,0 cm nhưng không nhiều. 
Các giống lúa cải tiến như AC5, BC15, T10 đều có chiều dài lóng gốc nhỏ 
hơn 15,0 cm. 
Chiều dài bông của các dòng, giống biến động từ 20,4 cm (IR49830-7-1-
2-3) đến 32,0 cm (BC15), có 12/37 dòng, giống chiều dài bông lớn hơn 30 cm. 
Đây là đặc điểm tốt đối với giống có tiềm năng năng suất cao. 
4.1.1.3. Mức độ nhiễm sâu bệnh của các dòng, giống lúa 
Trong vụ Xuân, các dòng, giống bị sâu bệnh gây hại ở mức độ nhẹ đến 
trung bình. 
Sâu cuốn lá: Qua theo dõi mật độ số bao cuốn lá và số cây bị hại cho thấy 
hầu hết các dòng, giống tham gia thí nghiệm đều bị loài sâu này gây hại. Đặc biệt là 
ở các giống có thời gian sinh trưởng trung đến dài ngày như Swarna-Sub1 (điểm 5), 
BC15 (điểm 5); P6 (điểm 5); U17 (điểm 5); BR11-Sub1 (điểm 3 - 5) và gây hại nhẹ 
ở các giống ngắn ngày như: PC6 (điểm 1); Gia Lộc 102 (điểm 1), Gia Lộc 105 
(điểm 1); T10 (điểm 1); Các giống còn lại nhiễm ở mức điểm 3. 
Sâu đục thân: Một số ít các dòng, giống tham gia thí nghiệm bị sâu đục 
thân gây hại (điểm 3), đó là U17 (điểm 3); SH2 (điểm 3); BR11-Sub1 (điểm 3); 
Swarna-Sub1 (điểm 3). Số giống lúa còn lại không bị ảnh hưởng hoặc bị hại rất 
nhẹ (điểm 0 - 1). 
Rầy nâu: theo dõi cho thấy hầu hết các giống đều nhiễm nhẹ rầy nâu 
(điểm 0 - 3), nhiễm nhẹ nhất là giống HHZ5-T3-SAL2-Sub1, IR64-Sub1, HHZ8-
sal14-sal1-Sub1, PSBRC102, BC15, PSBRc18-Sub1 và Thadokkam1 (điểm 0). 
Các dòng còng lại nhiễm rầy nâu từ điểm 1 đến 3. 
Qua theo dõi, đánh giá bệnh đạo ôn lá gây hại trên các dòng, giống lúa 
trung ngày đang trong giai đoạn đẻ nhánh - đứng và bệnh đạo ôn có xu hướng 
giảm ở những giống ngắn ngày, cụ thể là: giống BC15 (điểm 7); P6 (điểm 5); 
AC5 (điểm 5); Các giống lúa ngắn ngày Gia Lộc 105; Gia lộc 102; T10 (điểm 0-
1). Các dòng, giống còn lại nhiễm nhẹ (điểm 3). 
Khả năng chống đổ của các dòng, giống đều tốt (điểm 1-3). Riêng giống 
IR49830-7-1-2-3 (điểm 3-5); IR40931-33-1-3-2 (điểm 5) là chống đổ kém. 
58 
Bảng 4.5. Mức độ nhiễm sâu bệnh hại và chống đổ của các dòng, giống lúa 
vụ Xuân 2013 
TT Dòng, giống 
Sâu hại (điểm) Bệnh hại (điểm) Chống 
đổ 
(điểm) 
Đục 
thân 
Cuốn 
lá 
Rầy 
nâu 
Khô 
vằn 
Bạc 
lá 
Đạo 
ôn 
1 INPARA3 3 3 1 3 1 3-5 1 
2 PSB Rc68 1-3 1-3 3 5 1 5 3 
3 FR13A 1 3 1 3 1 3 1 
4 HHZ5-T3-SAL2-Sub1 0 3 0 5 1 1-3 1 
5 HHZ5-T7-T2-Sub1 0 3 3 3 1 3-5 1 
6 IR64-Sub1 0 3 0 5 1-3 5 1 
7 Swarna-Sub1 3 5 1 1 0 0-1 1 
8 Samba Mahsuri-Sub1 0 3 1 3 0 1 1 
9 TDK1-Sub1 1 3 1 1 1-3 1-3 1 
10 IR49830-7 1 3 1-3 3 1 1 3 
11 BR11-Sub1 3 3-5 1 3 3 1 3 
12 HHZ5-Y3-sal2 - Sub1 1-3 1 3 3 1-3 1 1 
13 HHZ8-sal14-sal1-Sub1 3 3 0 1 3 3 1 
14 HHZ5-Y7-Y2-Sub1 3 3 1 3 1 3 1 
15 HHZ9-DT12-DT1-Sub1 3 3 1 1 3 1 1 
16 IR 05A199 1 3 1 3 3 0 3 
17 PSBRC102 3 3 0 3 1 1 1-3 
18 IR40931-33-1-3-2 1 3 1 3 1-3 3 5 
19 IR49830-7-1-2-3 3 3 1 5 3 1-3 1 
20 AC5 1 3 1-3 3 1 5 3-5 
21 BC15 1-3 5 0 1 0-1 7 1 
22 T10 1 1 3 3 3 1 3 
23 Gia Lộc 105 1 1 1 1 1 1 1 
24 HT9 3 3 3 3 3 1-3 3 
25 Gia Lộc 102 1 1-3 1 1 1 0 1 
26 PC6 1 1 1-3 3 0 0 3 
27 PC5 1-3 3 3 3 3 1 1 
28 PC7 1 3 1 3 3 1 3 
29 SH2 3 3 1-3 1 0-1 1-3 1-3 
30 HT1 0 3 1-3 1 3 1 3 
31 TL6 3 3 3 1 0-1 1 3 
32 P6 1-3 5 3 5 3-5 5 3 
33 U17 3 5 1 3 3 1-3 1-3 
34 IR42 1 5 1-3 3 1 5 3 
35 Ciherang-Sub1 1 3 1 3 1-3 1 1 
36 PSBRc18-Sub1 1-3 3 0 3 3 3 3 
37 Thadokkam1 1 3 0 3 1-3 3 1 
Trong điều kiện vụ Xuân 2013, hầu hết các giống chỉ nhiễm nhẹ đến 
nhiễm vừa (điểm 1-3, điểm 3-5) bệnh bạc lá và khô vằn. Đặc biệt có hai giống 
không bị nhiễm bạc là là giống Swarna-Sub1 (điểm 0); Samba Mahsuri-Sub1 
(điểm 0). 
59 
Qua đánh giá khả năng chống chịu sâu, bệnh hại và điều kiện bất thuận 
chúng tôi thấy một dòng, giống có khả năng chống chịu tốt với sâu bệnh tốt như 
Swarna-Sub1; Samba Mahsuri-Sub1; Gia Lộc 102. 
Bảng 4.6. Mức độ nhiễm sâu bệnh hại và chống đổ của các dòng, giống lúa 
vụ Mùa 2013 
TT Dòng, giống 
Sâu hại (điểm) Bệnh hại (điểm) Chống 
đổ 
(điểm) 
Đục 
thân 
Cuốn 
lá 
Rầy 
nâu 
Khô 
vằn 
Bạc 
lá 
Đạo 
ôn 
1 INPARA3 1-3 1 1 1-3 1-3 0 1-3 
2 PSB Rc68 1 1 1-3 1 3 0 3 
3 FR13A 3 1 1 1 1 1 1-3 
4 HHZ5-T3-SAL2-Sub1 3 3 1 1 1 0 1 
5 HHZ5-T7-T2-Sub1 3 1 1-3 3 3 0 1-3 
6 IR64-Sub1 1 3 1 0 1-3 3 1 
7 Swarna-Sub1 3 0-1 0 0-1 0 1 1 
8 Samba Mahsuri-Sub1 3 1-3 1-3 3 1 3 1 
9 TDK1-Sub1 3-5 5 1 1 5 0 1 
10 IR49830-7 3 1 1-3 1 1 1 1-3 
11 BR11-Sub1 1-3 7 1 3 3 3 3 
12 HHZ5-Y3-sal2 - Sub1 3 1-3 5 0 5 1 1 
13 HHZ8-sal14-sal1-Sub1 1-3 1-3 3 0 3 1 1 
14 HHZ5-Y7-Y2-Sub1 1-3 3 1 5 1-3 1 1 
15 HHZ9-DT12-DT1-Sub1 1 1 1 5 3 3 1 
16 IR 05A199 1-3 3 1-3 3 1 3 3-5 
17 PSBRC102 1 1 1-3 1 3 3 1-3 
18 IR40931-33-1-3-2 3 3 3 5 3-5 1 5 
19 IR49830-7-1-2-3 3 1 5 3 7 3 1 
20 AC5 1-3 1-3 3 3 0 1 3-5 
21 BC15 3 1-3 1-3 1 1 0 1 
22 T10 0 0 3 3 3 0 3 
23 Gia Lộc 105 1 3 1 1 1 1 1-3 
24 HT9 3 1-3 1-3 3 3 1 3 
25 Gia Lộc 102 1 3 1 0 3 1 1 
26 PC6 1 3 1-3 3 3 1 3 
27 PC5 3 1 1-3 3 0 1 1 
28 PC7 1 3 1-3 3 1-3 1 3 
29 SH2 3 3 0 1 1-3 1 1-3 
30 HT1 1-3 3-5 1-3 1 3 1 3 
31 TL6 1-3 5 3 1 3 1 1-3 
32 P6 5 3-5 5 5 3-5 0 3 
33 U17 5 3-5 1 3 1-3 0 1-3 
34 IR42 1 1 5 3 3 0 3 
35 Ciherang-Sub1 1 3 0 5 1 1 1 
36 PSBRc18-Sub1 1 0 1 3 5 0 1-3 
37 Thadokkam1 1 1 0 3 3 0 1 
60 
Trong vụ Mùa 2013, các dòng, giống nhiễm nhẹ đến trung bình sâu bệnh 
hại, cụ thể: 
Sâu cuốn lá: Các dòng, giống bị ảnh hưởng của trà sâu cuốn lá diễn ra từ 
25/8 - 10/9/2013, gây hại mức trung bình đến nặng ở một số giống lúa TDK1-
Sub1 (điểm 5); BR11-Sub1 (điểm 7); U17; P6 (điểm 3 - 5); TL6 (điểm 5). 
Sâu đục thân: Qua theo dõi các dòng, giống bị gây hại ở mức trung bình là 
U17; P6 (điểm 5); TDK1-Sub1 (điểm 3 - 5). 
Rầy nâu: theo dõi cho thấy hầu hết các dòng, giống đều nhiễm nhẹ rầy 
nâu, một số giống nhiễm rất nhẹ với mật độ con/m2 thấp, nhiễm nhẹ nhất là các 
giống Gia Lộc 102, Gia lộc 105, SH2; Ciherang-Sub1... Giống IR49830-7-1-2-3; 
P6; IR42, HHZ5-Y3-sal2-Sub1 có biểu hiện một phần của một vài lá bị vàng, hơi 
héo nhưng không xảy ra mức độ cháy rầy (điểm 3 - 5). 
Bệnh bạc lá: Trong điều kiện vụ Mùa 2013, ở những trà trung ngày, các 
giống bị bạc lá hại nặng trong thời gian 01/9/2013- 10/09/2013. Qua theo dõi 
chúng tôi nhận thấy bệnh bạc lá xuất hiện và gây hại ở các giống IR49830-7-1-2-
3 (điểm 7), TDK1-Sub1, HHZ5-Y3-sal2 - Sub1 (điểm 5); P6 (điểm 3 - 5). Các 
giống còn lại bị nhiễm nhẹ ở mức độ điểm 1 - 3. Giống không nhiễm bạc lá trong 
điều kiện đồng ruộng là Swarna-Sub1; AC5; PC5 (điểm 0). 
Nhận xét: Các dòng, giống mang gen chịu ngập Sub1 có khả năng chống 
chịu sâu bệnh hại tốt ở cả 2 vụ là: Swarna-Sub1; Samba Mahsuri-Sub1; PSB 
RC68; giống ngắn ngày, chất lượng nhiễm nhẹ sâu bệnh hại chính là: Gia Lộc 
102; PC6; PC5. Những giống này mang nhiều đặc tính quý có thể khai thác dùng 
làm nguồn vật liệu lai tạo giống mới vừa có khả năng chịu ngập tốt, ngắn ngày 
lại chống chịu sâu bệnh hại khá. 
4.1.1.4. Một số đặc điểm sinh lý của các dòng, giống lúa 
Năng suất hạt được tạo bởi một phần là sản phẩm quang hợp dự trữ trong 
thân lá, một phần khác là sản phẩm quang hợp trực tiếp sau trỗ. Năng suất lúa 
phụ thuộc chủ yếu vào năng suất chất khô được tạo ra ở giai đoạn trước trỗ, trong 
đó, thân lúa đóng vai trò quan trọng cho việc dự trữ các sản phẩm hữu cơ, các 
chất hữu cơ này sẽ được vận chuyển đến hạt trong giai đoạn hạt vào chắc (Đỗ 
Thị Hường & cs., 2014). 
61 
Bảng 4.7. Chỉ số SPAD của các dòng, giống lúa năm 2013 
TT Dòng, giống 
Thời điểm đẻ 
nhánh tối đa 
Thời điểm trỗ 
50% 
Thời điểm chín 
sáp 
X M X M X M 
1 INPARA3 47,3 42,7 40,3 39,4 34,4 32,4 
2 PSB Rc68 47,1 42,5 40,1 39,2 34,4 32,2 
3 FR13A 47,0 42,4 40,0 39,3 34,2 32,1 
4 HHZ5-T3-SAL2-Sub1 46,7 42,0 40,1 39,2 33,3 32,0 
5 HHZ5-T7-T2-Sub1 47,2 42,5 40,2 39,3 31,4 30,1 
6 IR64-Sub1 47,0 41,5 41,5 40,6 33,6 32,3 
7 Swarna-Sub1 46,9 41,3 41,3 40,4 33,0 32,0 
8 Samba Mahsuri-Sub1 46,9 43,0 40,6 39,8 36,5 35,2 
9 TDK1-Sub1 47,3 43,2 42,2 41,4 35,4 34,4 
10 IR49830-7 47,1 42,9 41,7 40,9 36,2 35,1 
11 BR11-Sub1 46,0 41,5 40,3 39,4 33,4 32,3 
12 HHZ5-Y3-sal2 - Sub1 47,2 43,3 41,2 40,4 35,1 34,3 
13 HHZ8-sal14-sal1-Sub1 47,3 42,8 41,4 40,6 36,3 35,2 
14 HHZ5-Y7-Y2-Sub1 47,3 42,4 41,6 40,7 33,2 32,0 
15 HHZ9-DT12-DT1-Sub1 47,2 43,0 42,0 41,4 34,2 33,3 
16 IR 05A199 45,2 42,2 40,5 39,3 34,8 33,5 
17 PSBRC102 46,3 42,1 40,3 39,5 32,7 31,6 
18 IR40931-33-1-3-2 45,1 41,8 40,1 39,3 34,2 33,3 
19 IR49830-7-1-2-3 45,5 41,9 39,9 39,0 35,5 34,5 
20 AC5 42,7 39,2 37,3 36,4 31,2 30,2 
21 BC15 44,5 40,1 38,7 37,8 32,0 31,0 
22 T10 43,2 38,7 38,3 37,5 31,9 30,9 
23 Gia Lộc 105 43,0 39,2 38,7 37,9 33,1 32,2 
24 HT9 42,6 38,5 38,0 37,2 32,5 31,5 
25 Gia Lộc 102 43,4 39,4 38,7 38,0 32,4 31,3 
26 PC6 43,2 38,8 38,4 37,6 31,5 30,5 
27 PC5 43,3 39,4 39,0 38,2 31,3 30,0 
28 PC7 44,0 40,0 39,7 38,9 33,2 32,1 
29 SH2 42,9 38,3 38,0 37,1 31,8 30,7 
30 HT1 43,5 38,9 38,2 37,5 32,0 31,1 
31 TL6 43,0 38,4 38,0 37,1 31,5 30,4 
32 P6 43,6 39,5 39,0 38,0 31,7 30,7 
33 U17 43,9 42,7 40,3 39,7 34,3 33,2 
34 IR42 42,5 38,3 37,7 36,6 33,2 32,2 
35 Ciherang-Sub1 46,5 42,1 41,5 40,3 33,3 32,3 
36 PSBRc18-Sub1 45,8 41,3 40,8 40,0 34,0 33,0 
37 Thadokkam1 47,2 42,2 41,9 40,7 35,2 34,2 
 Nghiên cứu mối quan hệ quang hợp và năng suất hạt, cho thấy cường độ 
quang hợp từ giai đoạn trỗ bông đến chín quyết định đến tỷ lệ hạt chắc, khối 
lượng 1.000 hạt và năng suất hạt. Năng suất cá thể của các dòng lúa cải tiến phụ 
thuộc vào khối lượng chất khô ở giai đoạn trước trỗ, cường độ quang hợp ở giai 
62 
đoạn sau trỗ và khả năng vận chuyển sản phẩm quang hợp về bông (Lê Văn 
Khánh & cs., 2015). 
Bảng 4.8. Khả năng tích lũy chất khô của các dòng, giống lúa năm 2013 
Đơn vị tính: gam/khóm 
TT Dòng, giống 
Thời điểm đẻ 
nhánh tối đa 
Thời điểm trỗ 
50% 
Thời điểm 
chín sáp 
X M X M X M 
1 INPARA3 4,6 4,3 18,9 16,7 30,0 28,1 
2 PSB Rc68 4,5 4,2 18,5 17,7 29,3 25,9 
3 FR13A 4,5 4,2 17,4 16,1 28,9 25,6 
4 HHZ5-T3-SAL2-Sub1 4,0 3,7 15,8 14,3 28,6 25,7 
5 HHZ5-T7-T2-Sub1 4,0 3,6 15,9 14,5 28,9 26,0 
6 IR64-Sub1 4,1 3,7 16,4 15,3 29,0 27,7 
7 Swarna-Sub1 4,2 3,8 16,8 15,6 29,1 28,6 
8 Samba Mahsuri-Sub1 4,2 3,9 16,5 15,3 29,0 26,5 
9 TDK1-Sub1 4,2 3,9 17,0 16,2 29,3 27,1 
10 IR49830-7 4,5 4,0 18,0 16,8 29,4 27,0 
11 BR11-Sub1 4,3 4,0 16,8 15,7 28,8 26,9 
12 HHZ5-Y3-sal2 - Sub1 3,9 3,5 15,5 14,3 28,6 27,3 
13 HHZ8-sal14-sal1-Sub1 3,9 3,6 16,1 15,0 28,8 25,9 
14 HHZ5-Y7-Y2-Sub1 3,9 3,5 15,3 14,1 27,8 26,3 
15 HHZ9-DT12-DT1-Sub1 3,9 3,6 15,6 14,2 28,5 26,9 
16 IR 05A199 3,8 3,5 15,1 14,9 24,3 24,9 
17 PSBRC102 4,2 4,0 16,2 15,7 28,9 28,0 
18 IR40931-33-1-3-2 4,6 4,3 17,1 16,4 29,2 26,1 
19 IR49830-7-1-2-3 4,5 4,3 15,8 15,2 28,8 25,9 
20 AC5 4,0 3,6 16,4 14,7 28,1 15,0 
21 BC15 4,0 3,7 16,5 13,2 29,0 15,7 
22 T10 4,0 3,6 16,8 14,1 28,5 15,4 
23 Gia Lộc 105 4,0 3,6 15,9 12,5 27,5 24,3 
24 HT9 3,9 3,6 16,0 13,3 27,5 24,2 
25 Gia Lộc 102 3,7 3,4 14,9 12,6 27,8 24,5 
26 PC6 3,8 3,4 14,7 11,9 26,9 23,7 
27 PC5 3,9 3,6 15,2 13,3 27,2 24,1 
28 PC7 3,9 3,6 16,3 13,4 28,1 25,0 
29 SH2 4,0 3,7 14,9 12,1 26,2 23,2 
30 HT1 3,9 3,6 16,7 14,1 28,3 25,4 
31 TL6 4,1 3,8 15,9 12,2 27,5 24,6 
32 P6 4,1 4,9 17,2 14,3 27,7 24,5 
33 U17 4,0 4,0 18,3 15,7 28,8 26,2 
34 IR42 4,0 3,9 17,1 14,7 25,9 23,2 
35 Ciherang-Sub1 4,5 4,3 18,7 16,9 29,3 26,1 
36 PSBRc18-Sub1 4,4 4,0 18,4 17,7 29,5 26,4 
37 Thadokkam1 4,4 4,1 18,0 16,9 29,0 17,8 
 Kết quả bảng 4.7 cho thấy ở giai đoạn đẻ nhánh tối đa chỉ số SPAD của 
các dòng, giống biến động từ 42,5 - 47,7 (vụ Xuân) và từ 38,3 - 43,3 (vụ Mùa). Ở 
thời điểm trỗ 50%, chỉ số SPAD của các dòng, giống biến động từ 37,7 - 42,2 (vụ 
63 
Xuân) và từ 36,4 - 41,4 (vụ Mùa). Ở thời điểm chín sáp, chỉ số SPAD của các 
dòng, giống biến động từ 31,2 - 36,5 (vụ Xuân) và từ 30,1 - 35,2 (vụ Mùa). Kết 
quả đánh giá cho thấy, chỉ số SPAD của các dòng, giống giảm dần từ giai đoạn 
đẻ nhánh tối đa đến chín sáp. 
Kết quả đánh giá khả năng tích lũy chất khô của các dòng, giống được 
trình bày ở bảng 4.8 cho thấy tại giai đoạn đẻ nhánh tối đa, khối lượng chất khô 
(KLCK) dao động từ 3,8 - 4,6 gam/khóm. Thời điểm trỗ, quá trình tích lũy chất 
khô diễn ra mạnh mẽ hơn thời kỳ trước do cây lúa đã phát triển hoàn thiện cả về 
chiều cao, số nhánh và diện tích lá. Chất khô trong thân lá được tích lũy đầy đủ 
để chuẩn bị cho sự vận chuyển từ thân lá về hạt. KLCK toàn cây của các giống 
đạt từ 12,5 - 18,9 g/khóm. Thời kỳ chín sáp, đây là thời kỳ cây lúa đạt khối lượng 
chất khô tích lũy cao nhất trong 3 thời kỳ theo dõi vì trong thời kỳ này, toàn bộ 
lượng chất khô mà cây tích lũy tập trung hết về hạt nơi có hàm lượng nước không 
nhiều, mặt khác phần lớn tế bào trong cây đã già và hóa gỗ nên hàm lượng nước 
trong thân lá cũng ít hơn 2 thời kỳ trước. Khối lượng chất khô cao nhất ở giống 
INPARA3 đạt 30,0 g/khóm trong vụ Xuân và 28,6 g/khóm ở giống Swarna-Sub1 
trong vụ Mùa. 
4.1.1.5. Năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất của các dòng, giống lúa 
Năng suất được tạo thành bởi các yếu tố như số bông trên một đơn vị diện 
tích, số hạt trên bông, khối lượng 1000 hạt, tỷ lệ chắc. Các yếu tố này được hình 
thành trong thời gian khác nhau với những quy luật khác nhau và chịu tác động 
của các điều kiện khác nhau song chúng lại có mối quan hệ ảnh hưởng lẫn nhau. 
Do đó, để đạt năng suất cao cần có cơ cấu các yếu tố cấu thành năng suất hợp lý. 
Qua đánh giá năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất của các dòng, 
giống làm nguồn gen chúng tôi phân lập thành những nhóm giống theo các tính 
trạng liên quan đến năng suất phục vụ công tác chọn tạo giống tiếp theo. 
Trong vụ Xuân, các dòng, giống có số bông/m2 cao nhất thuộc nhóm 
giống mang gen chịu ngập Sub1 là Samba Mahsuri-Sub1 (259 bông/m2), TDK1-
Sub1 (256 bông/m
2
), Swarna-Sub1 (256 bông/m
2
), HHZ5-T7-T2-Sub1 (255 
bông/m
2
), HHZ5-T3-sal2-Sub1 (246 bông/m
2
). Các dòng, giống có bông to, 
nhiều hạt nhất là SH2 (190 hạt/bông), Gia Lộc 105 (185 hạt/bông), IR49830-7-1-
2-3 (180 hạt/bông), BC15 (178 hạt/bôn