Luận án Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học và biện pháp kỹ thuật sản xuất hoa đỗ quyên bản địa

ọ trĩ 
(1-3) 
Thối rễ 
(1-9) 
Vàng lá 
sinh lý 
(1-9) 
Gỉ sắt 
(1-9) 
Q1 2 2 7 3 3 
Q2 2 2 5 3 3 
Q3 1 1 3 3 5 
Q4 1 1 5 3 1 
Q5 1 1 5 5 1 
Q6 2 2 5 3 3 
Q7 1 1 3 5 1 
Q8 1 1 3 3 1 
Ghi chú: 
Cấp 1: Ít phổ biến 
Cấp 2: Phổ biến 
Cấp 3: Rất phổ biến 
Cấp 1: Nhỏ hơn 1% diện tích lá bị hại. 
Cấp 3: Từ 1-5% diện tích lá bị hại. 
Cấp 5: Từ 6-25% diện tích lá bị hại. 
Cấp 7: Từ 26-50% diện tích lá bị hại. 
Cấp 9: Lớn hơn 50% diện tích lá bị hại. 
Trước đó, Tiedeken và cs. (2005) đã tìm hiểu cơ chế tương tác giữa 
các loài côn trùng với hoa của loài R. ponticum (Tiedeken et al., 2015). 
Về bệnh hại, các bệnh thường gây hại trên loài đỗ quyên là thối rễ 
(Rhizoctonia solani), vàng lá sinh lý và bệnh rỉ sắt (Phragmidium 
mucronatum). Trong đó bệnh rỉ sắt ở cấp 5 là Q3, nhẹ ở loài Q1, Q2, Q6 
(cấp 3) và rất nhẹ là Q4, Q5, Q7, Q8 (cấp 1). Tương tự bệnh thối rễ nhiễm 
nhẹ nhất Q3, Q7, Q8 (cấp 3), trung bình Q5, Q4, Q2 (cấp 5) và nặng nhất 
Q1 (cấp 7). Riêng vàng lá sinh lý mức độ nhiễm Q1, Q2, Q3, Q4, Q6, Q8 
(cấp 3), Q5 và Q7 (cấp 5). 
70 
Rỉ sắt Nhện đỏ 
Hình 3.9. Các loại sâu bệnh hại các loài đỗ quyên nghiên cứu 
Nhìn chung, thối rễ và vàng lá sinh lý là 2 loại bệnh ảnh hưởng rất 
lớn đến sinh trưởng phát triển của cây đỗ quyên, nên cần có biện pháp canh 
tác phù hợp để làm giảm ảnh hưởng của 2 loại bệnh này nhằm nâng cao 
năng suất, chất lượng cây hoa đỗ quyên (Nguyễn Thị Kim Lý, 2009). Đây 
cũng là cơ sở để luận án tác động các biện pháp kỹ thuật như lựa chọn giá 
thể, chế độ phân bón phù hợp và bổ sung các nguyên tố vi lượng cần thiết 
cho các loài đỗ quyên nghiên cứu. 
 Kết quả đánh giá một số đặc điểm hình thái và đặc điểm nông học 
cho thấy, các loài đỗ quyên nghiên cứu rất đa dạng về hình thái từ màu sắc 
thân, lá, thế lá cũng như đa dạng về màu sắc hoa và cấu trúc hoa. 
Đánh giá khả năng sinh trưởng phát triển của 08 loài đỗ quyên 
nghiên cứu đã cho thấy các loài đều thích nghi khi trồng ở vùng đồng 
bằng, có tốc độ tăng trưởng cao trong thời gian từ tháng 3 đến tháng 9 nên 
trong giai đoạn này cần tác động các biện pháp kỹ thuật (lựa chọn giá thể, 
chế độ phân bón) để cây sinh trưởng phát triển tối ưu nhất. Trong các loài 
nghiên cứu, có 4 loài là Q3 (Hồng đậm), Q5 (Tím đậm), Q7 (Đỏ) và Q8 
sinh trưởng phát triển tốt, trong đó có 02 loài là Q5 (Tím đậm) và Q8 có 
triển vọng cho sản xuất. Đặc biệt Q8 (Cà rốt) có các đặc điểm hình thái 
71 
đáp ứng với yêu cầu thị trường như chiều cao cây 58,4 cm, số cành cấp 1 
16,5 cành/cây, cành cứng khỏe, độ mềm dẻo cao, hoa đẹp màu đỏ hồng và 
độ bền, trang trí dài, làm cơ sở cho việc giới thiệu hoa đỗ quyên Cà 
rốt (Q8) vào sản xuất và làm đối tượng cho các nghiên cứu tiếp về kỹ 
thuật nhân giống các biện pháp trồng và chăm sóc loài đỗ quyên này 
nhằm nâng cao năng suất, chất lượng hoa và tăng hiệu quả kinh tế cho 
người trồng hoa. 
3.1.5. Xác định mối quan hệ di truyền loài đỗ quyên bản địa của Việt Nam 
Chỉ thị DNA có khả năng ứng dụng rất lớn trong phân tích đa dạng 
di truyền cũng như ứng dụng trong chọn tạo giống. Cho đến nay, hàng loạt 
chỉ thị phân tử đã được phát minh và ứng dụng rộng rãi trong đó có chỉ thị 
ISSR (Collard et al., 2008). Chỉ thị ISSR dựa trên phản ứng PCR nhằm 
khuếch đại ngẫu nhiên các đoạn ADN ở các vị trí khác nhau trong bộ ADN 
genome. Do sự đa hình về trình tự ADN giữa các cá thể dẫn tớivị trí bắt 
mồi là khác nhau và do vậy các locus được khuếch đại của các cá thể có thể 
cũng khác nhau. Chính vì vậy, ISSR là chỉ thị có mức độ đa hình cao và 
được sử dụng nhiều trong nghiên cứu đa dạng di truyền giữa các loài thực 
vật (Collard et al., 2008; Charrier et al., 2014; Xu et al., 2017). 
Việc khảo sát, đánh giá mức độ đa hình của các mẫu giống đỗ quyên 
là cần thiết.Với mục đích phân tích mối quan hệ di truyền của các mẫu đỗ 
quyên thu thập được nhằm xác định các công việc phù hợp cho công tác lai 
tạo giống sau này, nghiên cứu này đã sử dụng chỉ thị phân tử ISSR nhằm 
phát hiện mức độ đa hình của 8 mẫu đỗ quyên thu thập được. Kết quả phân 
tích đa hình của các mẫu đỗ quyên được thể hiện trên bảng 3.11. 
72 
Bảng 3.11. Tính đa hình của 8 mẫu đỗ quyên dựa trên chỉ thị ISSR 
tại Học Viện Nông nghiệp Việt Nam, năm 2015-2016 
Tên mồi 
Số locus 
phát 
hiện 
được 
Tỷ lệ đa 
hình của 
các locus 
Tổng số 
băng 
nhân bản 
được 
Số 
băng/
mẫu 
Chỉ 
số đa 
hình 
PIC 
Chỉ số sai 
khác giữa 
các cặp mồi 
(RP) 
UBC_807 10 80,00 47 5,88 0,28 11,75 
UBC_808 13 92,31 64 8,00 0,29 16,00 
UBC_811 15 73,33 81 10,13 0,19 20,25 
UBC_812 6 66,67 27 3,38 0,22 6,75 
UBC_813 14 78,57 46 5,75 0,21 11,50 
UBC_817 9 66,67 43 5,38 0,25 10,75 
UBC_818 4 50,00 19 2,38 0,15 4,75 
UBC_819 10 40,00 53 6,63 0,12 13,25 
UBC_823 6 50,00 35 4,38 0,16 8,75 
UBC_824 4 50,00 16 2,00 0,12 4,00 
UBC_827 12 75,00 48 6,00 0,26 12,00 
UBC_847 11 81,82 51 6,38 0,26 12,75 
UBC_862 4 100,00 15 1,88 0,26 3,75 
UBC_864 7 57,14 40 5,00 0,20 10,00 
UBC_866 7 71,43 44 5,50 0,22 11,00 
UBC_868 8 75,00 44 5,50 0,31 11,00 
UBC_869 5 100,00 21 2,63 0,37 5,25 
UBC_872 10 90,00 43 5,38 0,31 10,75 
UBC_873 3 100,00 13 1,63 0,30 3,25 
UBC_876 16 93,75 66 8,25 0,34 16,50 
ISSR-T1 13 76,92 67 8,38 0,29 16,75 
ISSR-T3 13 61,54 71 8,88 0,19 17,75 
Tổng số 200 954 
Trung 
bình/mồi 
9,09 74,10 43,36 5,42 0,24 10,84 
Giá trị 
trung 
bình/mẫu 
25,00 119,25 14,91 
73 
Bảng 3.11 cho thấy 22 chỉ thị ISSR đã phát hiện được tổng số 200 
locus với tỷ lệ đa hình của các locus trung bình đạt 74,1%. 22 chỉ thị ISSR đã 
nhân được tổng số 954 băng vạch ADN, trung bình đạt 43,36 băng vạch/mồi, 
119,25 băng vạch ADN/mẫu trung bình đạt 5,42 băng vạch/mồi/mẫu. Nhóm 
các chỉ thị UBC_808, UBC_876, ISSR-T1, ISSR-T3, UBC_811 cho số băng 
ADN trung bình tính trên các mẫu đỗ quyên đạt cao nhất, tương ứng 8,00 - 
10,13 băng/mẫu. Nhóm chỉ thị ISSR cho số băng ADN trung bình trên mẫu 
thấp nhất làUBC_873, UBC_862, UBC_824, cho số băng ADN trung bình 
thấp nhất tương ứng là 1,63 - 2,00 băng/mẫu. Chỉ số đa hình PIC trung bình 
đạt 0,24 và chỉ số sai khác giữa các cặp mồi (RP) là 10,84. Hệ số tương đồng 
Sokal và Michener (1958) đã được sử dụng để xác định mối tương đồng di 
truyền giữa 8 mẫu đỗ quyên. Kết quả được thể hiện ở bảng 3.12. 
Bảng 3.12. Hệ số tương đồng di truyền của 8 mẫu đỗ quyên 
tại Học Viện Nông nghiệp Việt Nam, năm 2015-2016 
Mẫu Q1 Q2 Q3 Q4 Q5 Q6 Q7 Q8 
Q1 1,000 
Q2 0,862 1,000 
Q3 0,760 0,750 1,000 
Q4 0,821 0,816 0,776 1,000 
Q5 0,750 0,745 0,755 0,827 1,000 
Q6 0,704 0,684 0,821 0,801 0,760 1,000 
Q7 0,730 0,663 0,643 0,724 0,689 0,709 1,000 
Q8 0,577 0,582 0,571 0,582 0,597 0,536 0,490 1,000 
Kết quả ở bảng 3.12 và hình 3.10 cho thấy khi được phân tích bởi 22 chỉ 
thị ISSR ở mức độ tương đồng di truyền là 75% thì 8 mẫu đỗ quyên được phân 
tách thành 4 nhóm khác nhau. Nhóm 1 bao gồm 4 mẫu Q1(Trắng), Q2 (Trắng 
xanh), Q4 (Hồng nhạt) và Q5 (Tím đậm), nhóm 2 bao gồm hai mẫu Q3 (Hồng 
đậm) và Q6 (Tím nhạt), hai mẫu còn lại là Q7 (Đỏ) và Q8 (Cà rốt) được tách 
74 
biệt thành 2 nhóm độc lập nhau là nhóm 3 và nhóm 4. Điểm trùng hợp ngẫu 
nhiên là sự tương đồng di truyền gần như có sự tương quan với màu sắc của 
các mẫu. Rõ ràng, các mẫu Q1(Trắng), Q2 (Trắng xanh) có màu sắc gần giống 
nhau nhất trong số các mẫu (đều sáng màu) có hệ số tương đồng di truyền tới 
86,2%, mẫu Q8 (Cà rốt) có sự khác biệt rõ rệt về màu sắc với các mẫu còn lại 
nên có hệ số tương đồng di truyền là nhỏ nhất với 7 mẫu còn lại, trong đó mức 
độ tương đồng di truyền của mẫu Q7 và Q8 chỉ đạt 49,0% (Bảng 3.12). 
Hình 3.10. Cây phân loại di truyền giữa 8 loài đỗ quyên bản địa 
Kết quả phân tích cho hệ số PIC của chỉ thị chỉ đạt 0,24 chứng tỏ mức 
độ đa dạng của 8 mẫu đỗ quyên là ở mức trung bình. Thực tế thì ngoài hai 
mẫu Q7 và Q8 có sự khác biệt lớn thì các mẫu còn lại có sự khác biệt khá 
nhỏ. Cụ thể, sự khác biệt di truyền giữa mẫu Q3 và Q6 là 10,5%, Q2 và Q4 là 
11,2% và Q1 và Q2 là 11,4%, Q1 và Q4 là 14,4%. Do mẫu đỗ quyên Cà rốt là 
mẫu có kiểu hình khá đặc biệt (lá rụng khi ra hoa) nên có thể sử dụng Q8 để 
lai tạo với 7 mẫu còn lại nhằm tạo nguồn vật liệu, phục vụ công tác chọn tạo 
giống hoa đỗ quyên mới. 
Trong các năm gần đây, đã có một số công trình nghiên cứu nhằm phát 
triển chỉ thị phân tử đặc hiệu cho loài đỗ quyên đặc biệt là loài R. simsii. Li và 
75 
cộng sự (2016) đã phát triển được 7 cặp mồi EST-SSR và ứng dụng trong 
phân tích đa dạng nguồn gen của 32 mẫu đỗ quyên thuộc loài R. Simsii thu 
thập tại tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc (Li và cs., 2016b). Shuzhen và cộng tác 
viên (2017) cũng phát triển được 14 chỉ thị microsatellite cho loài 
Rhododendron simsii (Shuzhen và cs., 2017). 
Việc phân tích đa dạng di truyền của một số mẫu đỗ quyên thuộc loài 
R. simsii phân bố ở Việt Nam đã được tác giả Nguyễn Thị Thu Hằng (2011) 
thực hiện. Tác giả cũng so sánh sự đa dạng di truyền của các mẫu đỗ quyên 
Việt Nam với các cá thể đỗ quyên cùng loài của Nhật Bản và nghiên cứu khả 
năng lai tạo giữa các mẫu hoa đỗ quyên Việt Nam và Nhật Bản nhằm phát 
triển giống hoa đỗ quyên mới (Nguyễn Thị Thu Hằng 2011). 
Kết quả nghiên cứu này đã chỉ ra 8 mẫu đỗ quyên thuộc nhiều loài khác 
nhau (mẫu Q2 thuộc loài R. lyi, mẫu Q5 thuộc loài R. chapaensis, mẫu Q8 
thuộc loài R. simsii, các mẫu Q1, Q3, Q4, Q6 và Q7 chưa được định danh 
loài) và sẽ là những nguồn gen quý, góp phần vào mục tiêu bảo tồn, phát triển 
nguồn gen, phục vụ công tác lai tạo giống đỗ quyên mới tại Việt Nam. 
Hình 3.11a. Ảnh điện di phân loại di truyền giữa 8 loài đỗ quyên bản địa 
76 
Hình 3.11b. Ảnh điện di phân loại di truyền giữa 8 loài đỗ quyên bản địa 
Từ các nghiên cứu trên cho thấy các loài đỗ quyên có mối quan hệ rất 
gần nhau. Khi nghiên cứu về đặc điểm nông sinh học cho thấy có mối quan hệ 
giữa các loài đỗ quyên bản địa nghiên cứu thể hiện ở màu sắc hoa, ở loài Q1 
(Trắng), Q2 (Trắng xanh) cùng một nhóm sự khác biệt màu sắc không nhiều, 
77 
chỉ khác nhau là số lượng hoa trên cây. Ở loài Q3 (Hồng đậm), Q4 (Hồng 
nhạt) có sự khác biệt về độ đậm nhạt màu sắt hoa, tương tự ở loài Q5 (Tím 
đậm) và Q6 (Tím nhạt). Với loài Q7, Q8 màu đỏ và màu cà rốt có sự khác 
biệt rõ ràng với nhóm màu còn lại. Điều này cho thấy chỉ thị ISSR rất có ý 
nghĩa trong việc có thể xác định sự khác biệt giữa các mẫu giống có mối liên 
hệ về màu sắc hoa, tuy nhiên để có thể khẳng định được điều này cần có các 
nghiên cứu chuyên sâu hơn cần được thực hiện. Kết quả nghiên cứu này cùng 
với nghiên cứu về đặc điểm nông sinh học là cơ sở để lựa chọn các cặp bố mẹ 
phù hợp cho công tác lai tạo giống hoa đỗ quyên ở Việt Nam. 
3.2. Nghiên cứu biện pháp nhân giống bằng phương pháp giâm cành hoa 
đỗ quyên Cà rốt (Rhododendron simsii Planch) 
Hiện tại trong sản xuất phương pháp nhân giống chủ yếu cho các loài 
đỗ quyên bản địa là gieo hạt, chiết cành và giâm hom, nhưng hình thức gieo 
hạt ít sử dụng hơn do khó thụ phấn và hạt cũng khó nảy mầm, thời gian ra hoa 
lại lâu hơn. Chiết cành hệ số nhân giống thấp lâu ra rễ. Nhân giống bằng 
phương pháp giâm cành có nhiều lợi thế hơn cho việc cung cấp một số lượng 
lớn cây giống trong thời gian ngắn, cây đồng đều, chất lượng cây giống tốt 
nhằm nâng cao hơn nữa năng suất và chất lượng cành giâm. Do vậy, nghiên 
cứu của đề tài cũng tập trung vào biện pháp này. 
3.2.1. Ảnh hưởng của thời vụ giâm cành đến khả năng sinh trưởng và chất 
lượng của cành giâm 
Thời vụ giâm cành là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng 
lớn đến tỷ lệ ra rễ, tỷ lệ sống của cành giâm (Nguyễn Thị Kim Lý, 2009). Ở 
các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là vùng đồng bằng. Thời gian giâm cành có hiệu 
quả cho hầu hết các loài cây rừng là mùa sinh trưởng (tháng 4 đến tháng 9, 
tháng 10) (Chu Thị Thơm và cs., 2005). 
78 
Bảng 3.13. Ảnh hưởng của thời vụ giâm cành đến thời gian qua các gia 
đoạn vườn ươm cành giâm 
tại xã Phụng Công, Văn Giang, Hưng Yên, năm 2016-2017 
Công thức thí 
nghiệm 
Thời gian từ giâm cành đến...... (ngày) 
Hình thành rễ 
10% 
90% ra rễ Xuất vườn 90% 
CT1: 5/2 (đ/c) 20,7 35,3 115,2 
CT2: 5/3 18,5 32,1 113,6 
CT3: 5/4 16,3 34,5 110,3 
CT4: 5/9 14,7 29,5 98,2 
CT5: 5/10 13,9 27,8 96,5 
Kết quả bảng 3.13 cho thấy thời gian từ giâm cành đến hình thành rễ 
10% ở các thời vụ giâm khác nhau có sự chênh lệch, dao động từ 13,9-20,7 
ngày. Giâm cành vào tháng 10 có thời gian ngắn nhất là (13,9 ngày) và dài 
nhất là giâm vào tháng 2 (20,7 ngày). Giâm cành vào tháng 9 và tháng 10 với 
điều kiện khí hậu gần giống nhau thì thời gian hình thành rễ không chênh 
nhau nhiều từ 13,9-14,7 ngày. Thời gian từ giâm cành đến ra rễ 90% ở tất cả 
các công thức đều dưới 4 tuần. Thời gian ra rễ ngắn nhất khi giâm cành vào 
tháng 10 là (27,8 ngày), tiếp đến là tháng 9 (29,5 ngày) và tháng 3 là (32,1 
ngày). Nhìn chung vào các tháng này thời tiết khá thuận lợi cho việc giâm 
cành. Thời gian cho ra rễ dài nhất 35,3 ngày là khi giâm vào tháng 2, do lúc 
này thời tiết lạnh, nhiệt độ vẫn còn thấp nên cây khó ra rễ hơn. 
Bên cạnh đó, giâm cành vào tháng 9 và tháng 10 cho thời gian xuất 
vườn ngắn nhất 96,5 - 98,2 ngày, còn giâm cành vào tháng 2 và tháng 3 thì 
thời gian xuất vườn dài hơn 113,6 - 115,2 ngày. 
79 
Bảng 3.14. Ảnh hưởng của thời vụ giâm cành đến khả năng ra rễ, thời 
gian ra rễ của đỗ quyên Cà rốt 
(tại xã Phụng Công, Văn Giang, Hưng Yên, năm 2016-2017) 
Công thức 
thí nghiệm 
Tỷ lệ cây....(%) 
Hồi xanh Ra rễ Sống Xuất vườn 
CT1: 5/2 90,7 62,3 37,1 34,5 
CT2: 5/3 95,6 78,5 65,8 63,8 
CT3: 5/4 94,4 70,7 62,9 60,9 
CT4: 5/9 96,3 80,9 73,4 70,5 
CT5: 5/10 98,5 82,5 75,3 72,3 
 Theo dõi tỷ lệ hồi xanh sau giâm 10 ngày cho thấy giâm cành vào tất cả 
các tháng thí nghiệm đều cho tỷ lệ hồi xanh trên 90%, nhưng giâm vào tháng 
9 hoặc tháng 10 cho tỷ lệ hồi xanh cao nhất từ 96,3 - 98,5%, giâm vào tháng 
4 tỷ lệ hồi xanh thấp hơn 94,4% và thấp nhất là vào tháng 2 đạt 90,7%. Thời 
gian thuận lợi cho giâm cành đỗ quyên vào tháng 3, 9 và tháng 10, Trong đó 
tốt nhất vào tháng 10, cho tỷ lệ ra rễ đạt 82,5%, tỷ lệ cây sống 75,3% và tỷ lệ 
cây xuất vườn 72,3%. Sở dĩ có kết quả như vậy là do tháng 3, 9 và tháng 10 
thời tiết mát mẻ hơn độ ẩm thấp hơn phù hợp với việc giâm cành, đặc biệt 
tháng 10 thời tiết khô ráo thuận lợi cho việc ra rễ của cành giâm. Trong khi đó 
các thời vụ giâm cành ở tháng 2, 4 tỷ lệ ra rễ thấp 62,3 - 70,7%, đặc biệt tỷ lệ 
cây sống giảm 37,1% - 62,9% và tỷ lệ cây xuất vườn chỉ đạt 34,5 - 60,9%, do 
tháng 2 nhiệt độ còn thấp trung bình 13,2oC và thường xuất hiện các đợt 
không khí lạnh gây rét đậm rét hại ở cuối tháng 2 nên cành giâm khó ra rễ, 
còn tháng 4 chuyển mùa nhiệt độ cao hơn nên tỷ lệ ra rễ ở thời điểm này vẫn 
thấp. Nhất là ở các tháng tiếp theo từ tháng 5-tháng 8. Tương tự như vậy từ 
tháng 11 đến tháng 1 năm sau thường xuất hiện các đợt không khí lạnh nhiệt 
80 
độ thấp dần nên giâm cành vào thời gian này sẽ ảnh hưởng đến khả năng ra rễ 
và sự phát triển của cành giâm đây cũng là lý do đề tài không nghiên cứu biện 
pháp giâm cành vào các tháng này. 
Bảng 3.15. Ảnh hưởng của thời vụ giâm cành đến chất lượng cành giâm 
đỗ quyên Cà rốt 
 (tại xã Phụng Công, Văn Giang, Hưng Yên, năm 2016-2017) 
Công thức 
thí nghiệm 
Chiều cao cây 
(cm) 
Số chồi/ cây 
Số lá/cây 
Tỷ lệ thối gốc 
(%) 
CT1: 5/2 11,4 2,1 5,6 25,2 
CT2: 5/3 12,3 2,3 6,2 20,7 
CT3: 5/4 12,8 2,4 6,7 17,8 
CT4: 5/9 13,6 3,1 7,5 10,5 
CT5: 5/10 15,7 3,4 8,5 7,5 
Số liệu bảng 3.15 cho thấy thời vụ giâm cành vào tháng 2 và tháng 4 cho 
chiều cao, số chồi, số lá cành giâm thấp nhất lần lượt 11,4 cm; 2,1 chồi và 5,6 lá. 
Đặc biệt, tháng 2 do mưa phùn kéo dài trong nhiều ngày, độ ẩm cao nên tỷ lệ 
thối gốc cao lên tới 25,2%. Các thời vụ tháng 3, 9, 10 cho chiều cao, số chồi, số 
lá lần lượt 13,6 - 15,7 cm; 3,1 - 3,4 chồi; 7,5 - 8,5 lá và cho tỷ lệ thối gốc thấp 
nhất 7,5 - 10,5%. Do vậy, để đáp ứng nhu cầu cây giống cho sản xuất thì có 
thể giâm đỗ quyên vào tháng 3, 9 và tháng 10, Trong đó, tháng 10 cho kết quả 
tốt nhất với thời gian hình thành rễ ngắn 27,8 ngày, tỷ lệ cây xuất vườn cao 
72,5 %, chiều cao cây đạt 15,7 cm, số lá 8,5 lá. 
Kết quả nghiên cứu cho thấy có sự phù hợp với nghiên cứu của 
Nguyễn Thị Kim Lý (2015) về thời vụ giâm cành cho cây đỗ quyên vào 
tháng 3 và tháng 9. Tuy nhiên điều kiện nhiệt độ trong tháng của các năm 
diễn ra khác nhau nên ngoài tháng 3, 9 thì tháng 10 cũng cho kết quả tốt. 
Theo dõi biến động nhiệt độ giữa các tháng, thì thời gian nghiên cứu của đề 
81 
tài vào tháng 9/2015 nhiệt độ trung bình từ 27-28oC cao hơn so với nhiệt độ ở 
tháng 9/2013 của Nguyễn Thị Kim Lý nhiệt độ trung bình từ 26-27oC, nhưng 
tháng 10 (nhiệt độ trung bình thấp hơn từ 24-25oC). Tháng 3 tương đồng 
(nhiệt độ trung bình từ 21-22oC) cho thấy có mối quan hệ về ngưỡng nhiệt độ 
(trung bình từ 24-25oC) là điều kiện thuận lợi để giâm cành. Do vậy, ngoài 
căn cứ vào thời vụ cũng có thể căn cứ vào nhiệt độ để xác định thời điểm 
giâm cành, vấn đề này cần có những nghiên cứu tiếp về ảnh hưởng của điều 
kiện nhiệt độ đến quá trình giâm cành. 
Từ kết quả nghiên cứu trên cho thấy, thời vụ giâm cành đã ảnh hưởng 
rất lớn đến kết quả giâm cành. Trong các tháng thí nghiệm, việc giâm cành 
vào tháng 3, tháng 9 và tháng 10 đều cho kết quả cao, trong đó tháng 10 là 
tháng có kết quả tốt nhất với tỷ lệ ra rễ 82,5% và tỷ lệ xuất vườn 72,3%. 
 CT1 CT3 CT2 CT4 CT5 
Hình 3.12. Ảnh hưởng của thời vụ giâm cành đến khả năng sinh trưởng 
và chất lượng của cành giâm 
82 
3.2.2. Ảnh hưởng của giá thể đến sinh trưởng và chất lượng của cành giâm 
Giá thể là giá đỡ cho cây, giữ ẩm, tạo độ thoáng đồng thời cung cấp 
chất dinh dưỡng cho từng đối tượng cây hoa (Chu Thị Thơm và cs., 2005). 
Giá thế phù hợp đối với cây trồng nói chung và cây hoa trồng chậu nói riêng 
có ý nghĩa quan trọng trong suốt quá trình sinh trưởng và phát triển của cây, 
đối với cây đỗ quyên yêu cầu giá thể phải có khả năng giữ ẩm tốt, dễ thoát 
nước, có độ thoáng khí, do vậy giá thể thường là các vật liệu tơi xốp thoáng 
khí giữ ẩm nhưng lại thoát nước tốt. 
Nghiên cứu ảnh hưởng của các loại giá thể giâm cành đến chất lượng 
cành giống được trình bày ở bảng 3.16. 
Kết quả ở bảng 3.16 cho thấy giá thể khác nhau đã ảnh hưởng rõ rệt 
đến các chỉ tiêu theo dõi. CT4 (đất ruộng khô + trấu mục) có thời gian ra rễ 
ngắn 22,7 ngày, tỷ lệ ra rễ 87,6% và tỷ lệ cây sống 85,3% . 
Bảng 3.16. Ảnh hưởng của giá thể đến thời gian ra rễ, tỷ lệ ra rễ và xuất 
vườn của đỗ quyên Cà rốt 
(tại xã Phụng Công, Văn Giang, Hưng Yên, năm 2016-2017) 
Công thức 
thí nghiệm 
Thời gian từ 
giâm đến xuất 
hiện rễ (ngày) 
Tỷ lệ ra rễ 
 (%) 
Tỷ lệ cây 
sống 
 (%) 
Tỷ lệ cây 
xuất vườn 
(%) 
CT1: CĐ 100% 27,0 78,3 75,1 72,3 
CT2: CĐ+TM (7:3) 26,3 85,1 83,4 81,4 
CT3: ĐRK+CĐ (7:3) 25,4 84,5 82,6 80,7 
CT4: ĐRK+TM(7:3) 22,7 87,6 85,3 83,7 
LSD0,05 5,5 - - - 
CV (%) 2,7 - - - 
Ghi chú: 
CĐ: cát đen TM: Trấu mục ĐRK: Đất ruộng khô 
83 
Tiếp đến CT2 (cát đen + trấu mục, tỷ lệ 7:3), CT3 (Đất ruộng khô + cát 
đen, tỷ lệ 7:3) với thời gian ra rễ 25,4 - 26,3 ngày, tỷ lệ xuất vườn 80,7 - 
81,4%. Thời gian từ khi giâm đến khi ra rễ dài nhất 27 ngày ở CT1 (cát đen); 
công thức này cũng cho tỷ lệ cây xuất vườn thấp nhất 72,3%. Như vậy CT4 
(Đất ruộng khô + trấu mục, tỷ lệ 7:3) tạo được độ tơi xốp thoáng khí giữ nước 
đồng thời có khả năng thoát nước tốt hơn, nên đã làm tăng khả năng ra rễ, cho 
tỉ lệ cây xuất vườn cao nhất trong tất cả các công thức thí nghiệm là 83,7%. 
Số liệu ở bảng 3.18 cho thấy sử dụng giá thể CT4 (đất ruộng khô + trấu 
mục) cho cây đỗ quyên Cà rốt sinh trưởng tốt nhất, với chiều cao cây 20,5 
cm, số lá 13,1 lá và 9,5 rễ. Tiếp đến CT2 (Cát đen +Trấu mục), CT3 (Đất 
ruộng khô +Cát đen) chiều cao từ 17,2-18,3 cm, số lá 10,4-11,8 lá, số rễ 7,6-
7,8 rễ và thấp nhất là CT1 (Cát đen) với chiều cao cây 15,4 cm, số lá 8,6 lá, 
5,8 rễ và chiều dài rễ ngắn nhất 3,4 cm. 
Bảng 3.17. Ảnh hưởng của giá thể giâm cành đến một số chỉ tiêu sinh 
trưởng củ