Luận án Nghiên cứu đặc tính trao đổi nhiệt ẩm và xác định các thông số công nghệ bảo quản lạnh quả vải

ể hi ện độ ổn đị nh ở 200 phút cu ối tr ước khi đưa qu ả vào b ảo qu ản. 
 Hình 2.4 Hộp đự ng qu ả v ải trong quá trình làm l ạnh bằng không khí 
 đối l ưu t ự nhiên 
 Bước 2: Dùng th ước k ẹp xác đị nh kích th ước c ủa qu ả v ải. 
 Bước 3: Sau khi xác định kích th ước hình h ọc c ủa qu ả v ải, ti ến hành c ắm que 
th ăm nhi ệt độ t ự ghi MPIII vào h ạt qu ả v ải r ồi đổ parafil l ỏng lên ch ỗ c ắm que th ăm 
để h ạn ch ế ảnh h ưởng t ừ môi tr ường đế n v ị trí c ần đo nh ư Hình 2.3. 
 Bước 4: Sau đó cho qu ả v ải vào t ủ b ảo qu ản T2014-57 và duy trì các thông s ố: 
nhi ệt độ t = 4,27 ± 0,5°C, độ ẩm ϕ = 92%, tốc độ gió ω = 0,5 m·s -1. N ếu b ảo qu ản ở 
ch ế độ đố i l ưu t ự nhiên thì qu ả v ải được đặ t vào trong h ộp các tông nh ư trên Hình 
2.4, h ộp đặ t trong không gian b ảo qu ản c ủa t ủ. 
 Kết qu ả quá trình làm l ạnh bằng không khí đố i l ưu tự nhiên sử d ụng để ki ểm 
ch ứng mô hình mô ph ỏng quá trình làm l ạnh b ằng không khí và để xác đị nh α b ằng 
ph ươ ng pháp gián ti ếp ở ch ươ ng 3. 
 51 
 Hình 2.5 Độ ổn đị nh nhi ệt độ môi tr ường b ảo quản (T bq ) qu ả v ải trong 200 phút 
 tr ước khi đưa qu ả vào b ảo qu ản 
 Thi ết b ị thí nghi ệm. 
 Hệ th ống l ạnh được xây d ựng theo các tác gi ả [4] [5] [10] [11] [59] và để đả m 
bảo ổn đị nh nhi ệt ẩm thì h ệ th ống đã được ch ế t ạo và phát tri ển d ựa trên: k ết qu ả 
của đề tài nghiên c ứu c ấp Tr ường mã s ố T2014-57 (Hình 2.6). H ệ th ống bao g ồm: 
hệ th ống cách nhi ệt (1), s ử d ụng ngu ồn l ạnh (3) có nhi ệt độ th ấp h ơn nhi ệt độ 
chuy ển pha c ủa ch ất chuy ển pha đự ng trong bình tích l ạnh (7) để làm l ạnh các ch ất 
chuy ển pha ch ứa trong đó. Ngu ồn l ạnh (3) làm l ạnh bình tích l ạnh (7) t ới khi ch ất 
chuy ển pha đạ t t ới nhi ệt độ chuy ển pha và hình thành nên l ớp áo b ăng (2). Ch ất 
chuy ển pha đạ t t ới nhi ệt độ chuy ển pha k ết h ợp v ới l ớp áo b ăng (2) t ạo nên l ớp 
màng ch ắn ng ăn ch ặn nhi ệt ẩm xâm nh ập vào không gian b ảo qu ản (8) c ũng nh ư 
ng ăn ch ặn ngu ồn nhi ệt, dòng ẩm t ừ không gian b ảo qu ản (8) ra môi tr ường xung 
quanh. H ệ th ống phân ph ối không khí bao g ồm qu ạt gió (5) hút không khí trong 
không gian b ảo qu ản (8) qua c ửa hút (9) ki ểu m ặt sàng đục l ỗ tròn ho ặc đụ c l ỗ l ục 
giác đư a vào bu ồng hòa tr ộn (6) r ồi đi qua c ửa c ấp (10) ki ểu mi ệng th ổi d ẹt t ạo 
thành lu ồng không khí đi vào kênh gió (17) trao đổi nhi ệt ẩm v ới l ớp áo b ăng (2) 
đạt t ới thông s ố công ngh ệ yêu c ầu đi qua c ửa đẳ ng nhi ệt (16) ki ểu m ặt sàng đục l ỗ 
tròn ho ặc đụ c l ỗ l ục giác và t ạo thành lu ồng không khí đẳ ng nhi ệt (4) c ấp vào không 
gian b ảo qu ản (8) để trao đổi nhi ệt ẩm v ới đố i t ượng được b ảo qu ản. T ại không gian 
bảo qu ản (8) chuy ển độ ng c ủa không khí đố i l ưu t ự nhiên là chuy ển độ ng r ất y ếu 
nên b ị lu ồng không khí đẳ ng nhi ệt (4) cu ốn vào lu ồng do s ự chênh l ệch c ột áp th ủy 
tĩnh gi ữa các ph ần t ử không khí t ạo ra chuy ển độ ng khu ếch tán. Nh ờ chuy ển độ ng 
đối l ưu t ự nhiên ở vùng làm vi ệc c ủa không gian b ảo qu ản và chuy ển độ ng khu ếch 
tán này mà t ạo ra độ đồ ng đề u nhi ệt ẩm cao. 
 52 
 Hình 2.6 Sơ đồ nguyên lý c ấu t ạo 
 Bảng 2.3 Ký hi ệu và tên g ọi các thi ết b ị trong s ơ đồ nguyên lý c ấu t ạo 
 Ký Tên g ọi Ký hi ệu Tên g ọi 
 hi ệu 
 1 Vách cách nhi ệt 10 Cửa c ấp 
 2 Vách áo b ăng 11 Thi ết b ị hút ẩm 
 3 Ngu ồn l ạnh 12 Thi ết b ị phun ẩm 
 4 Luồng không khí đẳng nhi ệt 13 Thi ết b ị c ấp gió t ươ i 
 5 Qu ạt gió 14 Nắp đậ y bình tích l ạnh 
 6 Buồng hòa tr ộn 15 Gân t ăng c ứng bình tích 
 lạnh 
 7 Bình tích l ạnh 16 Cửa đẳ ng nhi ệt 
 8 Không gian b ảo qu ản 17 Kênh gió 
 9 Cửa hút 
 Thử nghi ệm thi ết b ị thí nghi ệm 
 Dưới đây th ể hi ện độ ổn đị nh c ủa nhi ệt độ c ủa t ủ b ảo qu ản cài đặt nhi ệt độ làm 
 o
vi ệc T bq = 4,2 C được thi ết b ị đo nhi ệt độ t ự ghi trong vòng 1755 phút ch ạy không 
tải. Vị trí đặ t thi ết b ị đo nh ư trên Hình 2.7 và k ết qu ả thu được t ừ Hình 2.8 và 2.9 thì 
độ dao độ ng nhi ệt độ đạ t được là T bq = 4,2 ± 0,5°C. 
 53 
 Bảng 2.4 Thông s ố thi ết b ị thí nghi ệm b ảo qu ản l ạnh 
Stt Mô t ả thông s ố Đơ n v ị Giá tr ị 
 1 Dung tích không gian b ảo qu ản l ạnh Lít 132 
 (400 x 550 x 600 mm) 
 2 Độ dày panel cách nhi ệt PU mm 100 
 3 Kích th ước bình tích l ạnh W x H x D mm 95 x 165 x 26 
 4 Số l ượng bình tích l ạnh Cái 59 
 5 Kh ối l ượng n ước kg 21 
 6 Công su ất điện tiêu th ụ c ủa máy nén W 150 
 7 Môi ch ất l ạnh - R134a 
 8 Kh ối l ượng môi ch ất l ạnh g 120 
 9 Lưu l ượng qu ạt gió m3·h -1 120 
 10 Công su ất tiêu th ụ điện của qu ạt gió W 35 
 11 Lưu l ượng gió t ươ i ml·h -1 300 
 Hình 2.7 Bố trí 04 đầ u đo để ki ểm tra độ đồ ng đề u nhi ệt độ 
 Hình 2.8 Độ ổn đị nh nhi ệt độ môi tr ường b ảo qu ản không t ải 
 54 
Hình 2.9 Độ ổn đị nh nhi ệt độ môi tr ường b ảo qu ản tbq khi làm l ạnh và b ảo qu ản 
Bảng 2.5 Các thi ết b ị đo nhi ệt độ , độ ẩm và tốc độ gió s ử d ụng trong th ử nghi ệm 
Stt Tên thi ết b ị Mô t ả thông s ố Ghi chú 
 1 Hioki Smart Site Dải đo t ừ +0 oC đến +35 oC, sai s ố Thi ết b ị đo nhi ệt 
 có model 2301 ± 0,5°C. độ và độ ẩm c ủa 
 Dải đo độ ẩm từ 90% đến 100%, môi tr ường b ảo 
 sai s ố ± 3% trong d ải nhi ệt độ t ừ qu ản 
 +0 oC đến +10 oC. 
 2 Que th ăm nhi ệt Dải đo t ừ -20 oC đến +140 oC, độ Thi ết b ị đo nhi ệt 
 độ t ự ghi MPIII phân gi ải 0,01°C và sai s ố ± 0,1°C, độ t ại tâm qu ả v ải 
 tự ghi 16000 thông s ố v ới b ước 
 th ời gian ghi t ừ 01 giây đế n 18 giờ. 
 3 Bộ ghi nhi ệt độ Dải đo t ừ -200oC đến +850oC, độ Thi ết b ị ki ểm tra 
 8 kênh OctRTD phân gi ải 0,01°C và sai s ố ± 0,1°C, nhi ệt độ n ước, 
 tự ghi 16000 thông s ố v ới b ước không khí 
 th ời gian ghi t ừ 01 giây đế n 18 gi ờ. 
 4 Cặp nhi ệt 6 đầ u Dải đo -50oC đến +100oC, độ phân Thi ết b ị ki ểm tra 
 gi ải 0,1 oC. nhi ệt độ n ước, 
 không khí 
 5 Thi ết b ị đo TSI Nhi ệt độ hi ện s ố và t ốc độ gió c ầm 
 tay ki ểu 8346. Ph ạm vi đo 0 ÷ 30 
 m·s-1 có độ phân gi ải 0,01 m·s-1. 
 55 
2.5.3.3. Thí nghi m xác đ nh l ưng n ưc bám trên v  qu  
 Thí nghi ệm dùng để xác đinh l ượng n ước bám trên qu ả v ải sau quá trình làm 
lạnh b ằng n ước. Thí nghi ệm nh ằm xác đị nh th ời gian và nhu c ầu v ề n ăng su ất l ạnh 
cho quá trình làm khô qu ả. 
 Quy trình thí nghi ệm 
 Xác định l ượng n ước bám trên v ỏ qu ả b ằng cách s ử d ụng cân phân tích (Cân 
kỹ thu ật Gibertini model: EU-C 7500, khối l ượng t ối đa có th ể cân được 7500 g và 
có s ố đọ c chính xác đế n 0,1 g): cân m ột kh ối l ượng qu ả v ải nh ất đị nh sau đó cho 
kh ối l ượng qu ả v ải đó vào n ước r ồi v ớt ra và cân l ại kh ối l ượng này. Hi ệu kh ối 
lượng sau và tr ước chính là l ượng n ước bám trên b ề m ặt qu ả và để đả m b ảo s ố li ệu 
chính xác thí nghi ệm được l ặp l ại 5 l ần, th ực hi ện t ừ năm 2014 ÷ 2017. 
 Kết qu ả này được s ử d ụng trong ch ươ ng 4. Các k ết qu ả xác đị nh l ượng n ước 
bám trên v ỏ qu ả cho t ừng n ăm được th ể hi ện trong ph ụ l ục. 
2.5.3.4. Thí nghi m xác đnh thành ph n n ưc c a các l p qu  v i 
 a. Nguyên t ắc 
 Sử d ụng ph ươ ng pháp s ấy làm bay h ơi h ết h ơi n ước trong m ẫu. Cân tr ọng 
lượng m ẫu tr ước và sau khi s ấy khô, t ừ đó tính ra ph ần tr ăm n ước có trong th ực 
ph ẩm. 
 b. Dụng c ụ v ật li ệu và thu ốc th ử 
 - Tủ điều ch ỉnh được nhi ệt độ (100 0C ÷ 105 0C); 
 - Cân phân tích 4 s ố; 
 - Nồi cách thu ỷ; 
 - Bình hút ẩm phía d ưới để ch ất hút ẩm (CaCl 2, Na 2SO 4 khan, H 2SO 4 đậm đặ c 
ho ặc Silicagen ); 
 - Chén s ứ; 
 - Đũa th ủy tinh đầu b ẹt, dài kho ảng 5 cm; 
 - Na 2SO 4 ho ặc cát s ạch. 
 Cát chu ẩn b ị nh ư sau: đổ cát qua dây có đường kính l ỗ 4 ÷ 5mm. R ửa qua 
bằng n ước máy, sau đó r ửa b ằng HCl b ằng cách đổ acid vào cát r ồi khu ấy (m ột 
ph ần acid m ột ph ần cát). Để qua đêm sau đó r ửa cát b ằng n ước máy cho đế n khi h ết 
acid (th ử b ằng gi ấy qu ỳ). R ửa l ại b ằng n ước c ất sau đó s ấy khô, cho qua dây có 
đường kính l ỗ 1 ÷ 1,5 mm, r ồi đem nung ở lò nung t ừ 550 ÷ 600 0C để lo ại ch ất h ữu 
cơ. Gi ữ cát trong l ọ đậ y kín. 
 c. Quy trình thí nghi ệm 
 Lấy c ốc th ủy tinh có đượng 10 ÷ 20 g cát s ạch và m ột đũ a th ủy tinh b ẹt đầ u, 
đem s ấy ở 100 ÷ 103 0C cho đến khi tr ọng l ượng không đổ i. Để ngu ội trong bình hút 
ẩm và cân tr ọng l ượng chính xác đế n 0,0001 g. 
 56 
 Sau đó cho vào c ốc kho ảng 10g m ẫu. Cân t ất c ả ở cân phân tích v ới độ chính 
xác nh ư trên. 
 Dùng que th ủy tinh tr ộn đề u thu ốc th ử v ới cát. Dàn đều thành l ớp m ỏng. 
 Cho t ất c ả vào t ủ s ấy ở 100 ÷ 103 0C, s ấy cho đế n khi tr ọng l ượng không đổ i, 
tối thi ểu là 6 h. Trong th ời gian s ấy, c ứ sau 1h l ại dùng đũa thu ỷ tinh đầu b ẹt nghi ền 
nh ỏ các ph ần vón c ục, sau đó dàn đều và ti ếp t ục s ấy. 
 Sấy xong, làm ngu ội trong bình hút ẩm (20 ÷ 25 phút) và đem cân ở cân phân 
tích v ới độ chính xác nh ư ph ần trên đã đề c ập. 
 Cho l ại vào t ủ s ấy 100 ÷ 103 0C trong 30 phút, l ấy ra làm ngu ội trong bình hút 
ẩm (20 ÷ 25 phút) và đem cân nh ư trên t ới khi tr ọng l ượng không đổ i. K ết qu ả gi ữa 
hai l ần cân liên ti ếp không được cách nhau quá 0,5 mg cho m ỗi gam m ẫu th ử. 
 d. Xác định độ ẩm 
 Độ ẩm theo ph ần tr ăm tính theo công th ức: 
 (m− m )100 ⋅
 W = 1 2 (2.9) 
 m1 − m
 Trong đó: 
 m: tr ọng l ượng c ốc cân, cát và đũa th ủy tinh, g; 
 m1: tr ọng l ượng c ốc cân, cát, đũ a th ủy tinh và c ủa m ẫu tr ước khi s ấy, g; 
 m2: tr ọng l ượng c ốc cân, cát đũ a th ủy tinh và c ủa m ẫu sau khi s ấy, g; 
 Sai l ệch gi ữa hai l ần xác đị nh song song không được l ớn h ơn 0,5%. Kết qu ả 
cu ối cùng là trung bình c ủa 2 l ần l ặp l ại song song. Tính chính xác đến 0.01%. 
2.5.4. Nghiên c u quá trình b o qu n l nh qu  v i 
2.5.4.1. Xác đnh c ưng đ hô h p 
 Mô t ả thí nghi ệm: 
 Cường độ hô h ấp là y ếu t ố r ất quan tr ọng trong quá trình b ảo qu ản. Cường độ 
hô h ấp là l ượng O 2 tiêu th ụ ho ặc l ượng CO 2 sinh ra c ủa m ột đơn v ị kh ối l ượng qu ả 
vải trong m ột đơn v ị th ời gian nh ư trên Hình 2.10. Nh ờ thông s ố này, ta có th ể xác 
định được n ăng su ất l ạnh c ần thi ết c ủa kho b ảo qu ản, nhu c ầu cấp khí t ươ i cho kho 
bảo qu ản, độ hao h ụt t ự nhiên. 
 Sử d ụng ph ươ ng pháp th ực nghi ệm để xác đị nh c ường độ hô h ấp v ới mô hình 
được vi ết nh ư sau [78]: 
 (y0− y 1 )V ⋅
 CO CO
 R = 2 2 (2.10) 
 CO 2
 100⋅ m ⋅τ (1 −τ 0 )
 57 
 (y0− y 1 )V ⋅
 O O
 R = 2 2 (2.11) 
 O2
 100m(⋅ ⋅τ1 −τ 0 )
 Hình 2.10 Bình kín đựng qu ả v ải để xác định c ường độ hô h ấp 
 Dụng c ụ thí nghi ệm 
 Hình 2.11 là thi ết b ị phân tích n ồng độ khí CO 2 và O 2 hi ển th ị 4 ch ữ s ố điện t ử 
có model: 6600, s ản xu ất t ại M ỹ. T ự độ ng ch ọn thang đo: N ồng độ khí CO 2 có d ải 
đo t ừ 0,1 đế n 100%, n ồng độ khí O 2 có d ải đo t ừ 0,001 đế n 100%. Độ chính xác 
thang đo n ồng độ khí CO 2 là ± 2% cho t ất c ả các thang đo. Độ chính xác thang đo 
nồng độ khí O 2 là ± 0,005% cho thang đo t ừ 0 ÷ 0,999%, ± 0,02% cho thang đo t ừ 1 
÷ 9,99%, ± 0,2% cho thang đo t ừ 10 ÷ 100%. 
 Hình 2.11 Máy phân tích khí model 6600 xác định n ồng độ O 2 và CO 2 
 Quy trình l ấy m ẫu 
 Dùng th ước k ẹp xác đị nh kích th ước qu ả v ải và chi ều dày cùi qu ả t ươ ng 
đươ ng để phân lo ại chính th ức các qu ả dùng làm thí nghi ệm và s ử d ụng được công 
th ức ước l ượng nhi ệt độ sau m ột th ời gian làm l ạnh để ổn đị nh c ấu trúc qu ả tr ước 
khi ti ến hành đo n ồng độ khí. 
 Sau khi xác định kích th ước hình h ọc c ủa qu ả v ải, c ắm que th ăm nhi ệt độ t ự 
ghi MPIII vào v ị trí có chi ều dày l ớn nh ất c ủa qu ả nh ư Hình 2.3. 
 Quy trình đo hô h ấp 
 Để xác đị nh c ường độ hô h ấp, ng ười ta s ẽ làm nh ư sau: 
 58 
 Đo l ượng CO 2 thoát ra hay l ượng O 2 tiêu th ụ trong 1 h đố i v ới 1000 g qu ả v ải 
ở m ột nhi ệt độ c ố đị nh; 
 Đo nhi ều l ần trong 24 h để có k ết qu ả chính xác; 
 Lập đồ th ị bi ểu di ễn c ường độ hô h ấp theo th ời gian. 
 Quy trình thí nghi ệm 
 + Đầu tiên chu ẩn b ị m ẫu c ần xác đị nh c ường độ hô h ấp nh ư trong B ảng 2.6; 
 - Chu ẩn b ị thi ết b ị để đo m ẫu s ố 1, 2, 3, 4, 5 có nhi ệt độ ổn đị nh; 
 - Xác định các thông s ố ban đầ u c ủa m ẫu: xác đị nh th ể tích bình, th ể tích qu ả 
vải chi ếm ch ỗ, kh ối l ượng qu ả v ải; 
 - Đư a m ẫu vào t ủ b ảo qu ản l ạnh để ổn đị nh trong 08 h; 
 Bảng 2.6 Mẫu thí nghi ệm 
 Stt Mẫu thí nghi ệm Thông s ố m ẫu 
 1 Qu ả v ải: 
 Mẫu s ố 1 + S ố l ượng: kho ảng 30 qu ả (1 kg) 
 + Nhi ệt độ : môi tr ường không khí + 28 0C 
 2 Qu ả v ải: 
 Mẫu s ố 2 + S ố l ượng: kho ảng 30 qu ả (1 kg) 
 + Nhi ệt độ : + 20 0C 
 3 Qu ả v ải: 
 Mẫu s ố 3 + S ố l ượng: kho ảng 30 qu ả (1 kg) 
 + Nhi ệt độ : + 15 0C 
 4 Qu ả v ải: 
 Mẫu s ố 4 + S ố l ượng: kho ảng 30 qu ả (1 kg) 
 + Nhi ệt độ : + 10 0C 
 5 Qu ả v ải: 
 Mẫu s ố 5 + Số l ượng: kho ảng 30 qu ả (1 kg) 
 + Nhi ệt độ : + 5 0C 
 - Sau 08 h để ổn đị nh nh ư trên b ắt đầ u đo hô h ấp l ần th ứ nh ất; 
 - Th ời gian m ỗi l ần đo cách nhau 04 h; 
 - Cứ nh ư v ậy đo trong 24 h. 
 Bố trí thí nghi ệm: s ử d ụng 05 h ộp nh ựa có n ắp gio ăng kín dung tích 5,5 lít m ỗi 
hộp ch ứa các m ẫu đo ở điều ki ện nhi ệt độ khác nhau (môi tr ường 5 ÷ 28 oC) v ới 
kh ối l ượng 01 kg/m ẫu. 
 Chu ẩn b ị thi ết b ị b ảo qu ản l ạnh: ch ạy thi ết b ị đạ t t ới nhi ệt độ c ần nghiên c ứu 
tr ước 24 gi ờ để đạ t độ ổn đị nh nhi ệt độ tr ước khi cho m ẫu đo vào. 
 Dùng th ước k ẹp xác định kích th ước qu ả v ải và chi ều dày cùi qu ả t ươ ng 
đươ ng để phân lo ại chính th ức các qu ả dùng làm thí nghi ệm và s ử d ụng được công 
 59 
th ức ước l ượng nhi ệt độ sau m ột th ời gian làm l ạnh để ổn đị nh c ấu trúc qu ả tr ước 
khi ti ến hành đo n ồng độ khí. 
 Hình 2.12 Tiến hành l ấy s ố li ệu thí nghi ệm 
 Sử d ụng cân k ỹ thu ật để xác đị nh kh ối l ượng ban đầ u c ủa m ẫu c ần đo 1000 g. 
Sau đó ti ến hành xác định th ể tích chi ếm ch ỗ c ủa m ẫu trong h ộp kín b ằng ph ươ ng 
pháp ch ảy tràn. 
 Cho kh ối l ượng m ẫu vào các h ộp để m ở n ắp r ồi đưa vào thi ết b ị b ảo qu ản l ạnh 
để ổn đị nh nhi ệt độ cùi qu ả dày nh ất theo cách ước l ượng th ời gian làm l ạnh. Sau 
th ời gian để ổn đị nh nhi ệt độ cùi qu ả ti ến hành đậy n ắp h ộp kín và đo n ồng độ khí 
O2 và CO 2 ban đầu. 
 Sau đó c ứ 4 h ti ến hành đo n ồng độ khí O 2 và CO 2 m ột l ần nh ư Hình 2.12 cho 
tới khi n ồng độ O 2 trong h ộp kín ti ến t ới 0 và t ối đa không quá 24 h. 
 Mỗi m ẫu thí nghi ệm được làm l ặp l ại 02 ÷ 03 l ần/mùa và ti ến hành liên t ục t ừ 
năm 2014 đến 2016 để đả m b ảo s ố li ệu thí nghi ệm đủ l ớn c ũng nh ư k ết qu ả thí 
nghi ệm ph ản ánh được ảnh h ưởng c ủa hàm l ượng dinh d ưỡng t ới c ường độ hô h ấp 
của qu ả v ải. 
 Cường độ hô h ấp c ủa qu ả v ải theo th ời gian được sử d ụng để x ử lý s ố li ệu xây 
dựng c ường độ hô h ấp ph ụ thu ộc vào nhi ệt độ ở ch ươ ng 4 m ục 4.1.1. 
2.5.4.2. Xác đnh ch  tiêu ch t l ưng qu  v i 
 Mô t ả thí nghi ệm 
 Ch ỉ tiêu ch ất l ượng qu ả v ải được B ộ môn ch ế bi ến Nông s ản thu ộc Vi ện C ơ 
Điện Nông nghi ệp và Công ngh ệ Sau thu ho ạch ti ến hành phân tích, xác định v ới 
các ch ỉ tiêu c ụ th ể: 
 + Lấy m ẫu qu ả t ươ i theo ph ươ ng pháp TCVN 5102-90 (ISO 874-1980); 
 + Xác định đường t ổng số theo ph ươ ng pháp Lain-ay mol; 
 + Xác định axit malic theo ph ươ ng pháp trung hòa; 
 60 
 + Xác định vitamin C theo ph ươ ng pháp Ierkuzt; 
 + S ử d ụng máy đo REF-103 để xác đị nh hàm l ượng ch ất khô hòa tan. 
 Kết qu ả xác đị nh ch ất l ượng c ủa qu ả v ải theo th ời gian b ảo qu ản được s ử d ụng 
để ki ểm ch ứng n ội dung nghiên c ứu ở ch ươ ng 4. 
2.5.4.3. Xác đnh đ hao h t t  nhiên 
 Mô t ả thí nghi ệm 
 Thí nghi ệm xác định độ hao h ụt t ự nhiên trong kho l ạnh b ảo qu ản b ằng 
ph ươ ng pháp s ử d ụng cân phân tích xác đị nh kh ối l ượng qu ả ban đầ u và kh ối l ượng 
qu ả sau các kho ảng th ời gian b ảo qu ản khác nhau. Sau đó l ấy kh ối l ượng xác đị nh 
được t ại th ời điểm b ảo qu ản tr ừ đi kh ối l ượng ban đầ u s ẽ xác đị nh được độ hao h ụt 
tự nhiên c ủa qu ả v ải. Thí nghi ệm này được l ặp đi l ặp l ại 03 l ần. K ết qu ả thí nghi ệm 
này dùng để ki ểm ch ứng mô hình xác định độ hao h ụt t ự nhiên c ủa qu ả v ải trong 
ch ươ ng 4. 
 Quy trình thí nghi ệm 
 Chu ẩn b ị kho b ảo qu ản: 
 Vệ sinh kho s ạch s ẽ tr ước khi đưa qu ả v ải vào b ảo qu ản. Xông ozon để kh ử 
nấm và vi sinh v ật trong không gian b ảo qu ản. 
 Đảm b ảo nhi ệt độ trong kho b ảo qu ản ổn đị nh +4,5 ± 0,5°C và độ ẩm 92%. 
 Hình 2.13 Hộp đự ng qu ả v ải và xác định kh ối l ượng b ằng cân phân tích 
 Bảo qu ản: 
 Sử d ụng cân k ỹ thu ật để xác đị nh kh ối l ượng ban đầ u c ủa thùng đựng qu ả v ải 
tr ước khi b ảo qu ản. 
 Các thùng ch ứa qu ả v ải nh ư Hình 2.14 có đục l ỗ được x ếp ch ồng 2 l ớp so le 
lên nhau, thùng cách thùng 15 ÷ 20 cm để đả m b ảo thông thoáng và đồng đề u. 
Thùng được b ảo qu ản tr ước 12 h sau đó m ới đự ng qu ả để b ảo qu ản. 
 Kết qu ả độ hao h ụt t ự nhiên c ủa qu ả v ải trong B ảng 2.7 được s ử d ụng để ki ểm 
ch ứng cho mô hình xác định độ hao h ụt t ự nhiên trong ch ươ ng 4. 
 61 
 Bảng 2.7 Kh ối l ượng qu ả v ải trong quá trình b ảo qu ản l ạnh +4,5 0C, 92% RH 
 Stt Th ời gian b ảo qu ản Kh ối l ượng, kg 
 1 Ban đầu 3,17 
 2 Sau 12 ngày 3,07 
 3 Sau 19 ngày 3,06 
 4 Sau 30 ngày 3,04 
 5 Sau 37 ngày 3,03 
2.6. Ph ươ ng pháp đánh giá sai s  thí nghi m 
 Nguyên nhân d ẫn đế n sai s ố đo có nhi ều và độ l ớn c ủa giá tr ị c ũng r ất khác 
nhau. Điều này d ẫn t ới tính b ất đị nh c ủa các k ết qu ả nghiên c ứu. 
 Sai s ố h ệ th ống g ồm có ba nguyên nhân chính: ng ười th ực hi ện, thi ết b ị, 
ph ươ ng pháp và qui trình th ực hi ện. 
 Một trong nh ững cách t ốt nh ất để đánh giá độ tin c ậy c ủa m ột phép đo là l ặp 
lại nhi ều l ần và ki ểm tra các giá tr ị khác nhau. Ph ươ ng pháp th ống kê để phân tích 
các phép đo theo cách này không ph ải s ẽ lo ại được t ất c ả các tính b ất đị nh c ủa thông 
số đo l ường. Vì lý do này, s ự b ất đị nh được phân thành hai nhóm: s ự b ất đị nh ng ẫu 
nhiên có th ể được gi ảm theo phân tích th ống kê và s ự b ất đị nh có h ệ th ống là không 
th ể gi ảm thi ểu. 
 Để xác đị nh ch ất l ượng giá tr ị đo l ường b ằng th ực nghi ệm thì c ần ph ải xác 
định được các ngu ồn gây sai s ố h ệ th ống và gi ảm thi ểu t ối đa các sai s ố này. 
Nguyên nhân d ẫn t ới các sai s ố đó có nhi ều và độ l ớn c ũng khác nhau d ẫn t ới kh ả 
năng b ất đị nh c ủa các giá tr ị đo l ường. T ất c ả các ngu ồn gây sai s ố là x ảy ra ng ẫu 
nhiên do đó để h ạn ch ế thì các s ố li ệu thí nghi ệm c ần ti ến hành đo l ặp l ại nhi ều l ần. 
Bằng cách này có th ể gi ảm thi ểu sai s ố th ậm chí trong m ột s ố tr ường h ợp là lo ại tr ừ 
được các sai s ố này. Các sai s ố có th ể do thi ết b ị thí nghi ệm nên s ử d ụng các thi ết b ị 
thí nghi ệm phù h ợp k ết hợp v ới nâng cao k ỹ n ăng thí nghi ệm c ũng nh ư xây d ựng 
ph ươ ng pháp và qui trình ti ến hành thí nghi ệm hoàn ch ỉnh s ẽ lo ại tr ừ được các sai 
số này. 
 Khi đọc các ch ỉ s ố trên th ước k ẹp hay tr ọng l ượng c ủa m ẫu trên cân phân tích 
luôn luôn x ảy ra s ự bi ến độ ng c ủa các thông s ố ở cùng điều ki ện th ực hi ện. T ươ ng 
tự, để lo ại tr ừ các sai s ố này khi s ử d ụng th ước k ẹp đo kích th ước và cân phân tích 
để xác đị nh tr ọng l ượng c ần ti ến hành l ặp đi, l ặp l ại nhi ều l ần trong cùng điều ki ện 
thí nghi ệm. 
 Phân tích và đánh giá ch ất l ượng c ủa s ố li ệu đo l ường thông qua xác đị nh độ 
lệch chu ẩn. Gi ả s ử s ố li ệu thí nghi ệm được đo có N giá tr ị t ươ ng ứng là: x 1, x 2,, 
xN. Giá tr ị t ốt nh ất c ủa dãy s ố li ệu x thông th ường là giá tr ị trung bình c ủa dãy s ố. 
 62 
 x+ x + ... + x ∑ x
 x =1 2 N = i (2.12) 
 N N
 Độ l ệch chu ẩn c ủa giá tr ị đo l ường là xác định tính b ất đị nh trung trình c ủa các 
giá tr ị đo l ường. Giá tr ị ước l ượng trung bình x t ốt nh ất để xác đị nh ch ất l ượng giá 
tr ị x và s ự khác bi ệt gi ữa các giá tr ị trong dãy s ố x v ới x g ọi là độ l ệch d i = x i - x . 
Độ l ệch c ủa giá