Luận án Nghiên cứu hiệu lực trực tiếp và tồn dư của phân vô cơ đa lượng đối với cây lúa trên đất phù sa sông Thái Bình và lúa, ngô trên đất xám bạc màu

n P. 
Bảng 3.29. Ảnh hưởng tồn dư của phân lân 
đến năng suất lúa trên đất PSSTB 
TT Công thức 
Năng suất, tạ/ha Tăng NS 
VM. 
2011 
VX. 
2012 
VM. 
2012 
VX. 
2013 
VM. 
2013 
VX. 
2014 
VM. 
2014 
Trung 
bình 
Tạ/ 
ha % 
1 NK 48,3 60,0
59,7 56,0 45,3 47,4 58,2 53,6 0,0 
2 NPK 62,4 74,7
63,3 68,3 50,3 54,1 61,5 62,1 8,5 15,9 
3 NK(Ptd_1vụ) 60,0(1) 70,3
61,7(1) 70,7 46,7(1) 57,4 65,8(1) 61,8 8,2 15,4 
4 NK(Ptd_2vụ) 50,4(1) 66,0(2)
60,9 63,3(1) 45,7(2) 56,0 63,5(1) 58,0 4,4 8,2 
5 NK(Ptd_3vụ) 52,3(1) 64,0(2)
60,5(3) 68,0 46,7(1) 50,9(2) 61,0(3) 57,6 4,1 7,6 
6 NK(Ptd_4vụ) 48,9(1) 61,0(2)
60,0(3) 57,3(4) 49,0 50,4(1) 61,7(2) 55,5 1,9 3,6 
 CV% 14,2 6,5 6,5 9,5 11,9 8,8 8,5 5,1 
 LSd.05 13,9 7,8 7,2 11,0 10,2 8,5 9,5 3,2 
Ghi chú: Năng suất trung bình của 7 vụ lúa trong các năm 2011, 2012, 
2013, trừ vụ Xuân 2011; Các số trong ngoặc biểu thị số vụ không bón P 
 95 
Kết quả tính năng suất trung bình của 7 vụ lúa (bảng 3.29) cho thấy: 
Bón P liên tục (CT-NPK) có năng suất lúa trung bình 7 vụ đạt 62,1 
tạ/ha/vụ, không bón P liên tục trong 7 vụ tổng lƣợng thóc thấp nhất, trung bình 
đạt 53,6 tạ/ha/vụ. So với công thức không bón P liên tục, công thức bón đầy đủ 
P liên tục tăng năng suất lúa trung bình 8,5 tạ/ha/vụ tƣơng ứng tăng 15,9%. 
Công thức bón P cách 1 vụ tăng năng suất lúa trung bình tăng 8,2 tạ/ha/vụ 
tƣơng ứng tăng 15,4%, cách 2 vụ tăng năng suất lúa 4,4 tạ/ha/vụ tƣơng ứng 
tăng 8,2%, cách 3 vụ tăng 4,1 tạ/ha/vụ tƣơng ứng 7,6 %, cách 4 vụ tăng 1,9 
tạ/ha/vụ tƣơng ứng tăng 3,6%. 
Có thể nói, năng suất lúa trung bình ở công thức bón P liên tục và bón P 
cách 1 vụ trong cả chu kỳ 7 vụ là nhƣ nhau do sự chênh lệch về năng suất rất 
nhỏ và nằm trong phạm vi sai số thí nghiệm. 
Năng suất lúa trên đất xám bạc màu 
Kết quả tính năng suất trung bình của 5 vụ lúa (bảng 3.30) cho thấy: 
Bảng 3.30. Ảnh hưởng tồn dư của phân lân đến 
năng suất lúa trên đất XBM 
TT 
Công thức 
Năng suất, tạ/ha Chênh lệch NS 
VM. 
2011 
VX. 
2012 
VM. 
2012 
VX. 
2013 
VM. 
2013 
TB 
Tạ/ha 
% 
1 NK 40,3 39,1 35,6 39,6 37,3 38,4 0,0 
2 NPK 44,3 58,9 42,7 56,9 54,2 51,4 13,0 33,9 
3 NK (Ptd_1vụ) 41,1(1) 55,4(1) 38,7 54,8 49,5(1) 47,9 9,5 24,7 
4 NK (Ptd_2vụ) 40,9(1) 53,7 41,3(1) 51,6 43,3(1) 46,2 7,8 20,3 
5 NK (Ptd_3vụ) 41,3(1) 43,7(3) 36,9 42,8(2) 41,6(3) 41,3 2,9 7,8 
6 NK (Ptd_4vụ) 41,5(1) 42,9(3) 36,0(4) 44,2(1) 44,5(2) 41,8 3,4 8,8 
 CV(%) 6,1 4,5 4,1 5,5 6,7 7,5 
 LSd0.05 4,6 4,0 2,9 4,9 5,5 4,4 
Ghi chú: trung bình của 5 vụ lúa trong các năm 2011, 2012, 2013,trừ vụ xuân 2011;Các số 
trong ngoặc biểu thị số vụ không bón P 
Do giới hạn về thời gian thí nghiệm, nên thực chất số vụ không bón P ở 
các công thức không đồng đều. Chính vì thế, nên khi đánh giá ảnh hƣởng tồn 
 96 
dƣ của P đến 5 vụ của mỗi công thức thực chất là tính cụ thể của các tổ hợp 
sau: CT bón P cách 1 vụ (P(td_1 vụ) là kết quả trung bình của 2 vụ bón P và 3 
vụ không bón P, CT bón P cách 2 vụ (P(td_2 vụ) là kết quả tính của 2 vụ bón P và 
3 vụ không bón P, CT bón P cách 3 vụ (P(td_3 vụ) là kết quả tính của 1 vụ bón P 
và 4 vụ không bón P, CT bón P cách 4 vụ (P(td_4 vụ) là kết quả tính của 5 vụ 
không bón P. 
Bón P liên tục (CT-NPK) có năng suất lúa trung bình 5 vụ đạt 54,4 
tạ/ha/vụ, không bón P liên tục trong 5 vụ tổng lƣợng thóc thấp nhất trung bình 
đạt 38,4 tạ/ha.vụ. So với công thức không bón P liên tục, công thức bón đầy P 
liên tục tăng năng suất lúa trung bình 13,0 tạ/ha/vụ tƣơng ứng tăng 33,9%, 
công thức bón P cách 1 vụ tăng năng suất lúa trung bình tăng 9,5 tạ/ha/vụ 
tƣơng ứng tăng 24,7%, cách 2 vụ tăng năng suất lúa 7,8 tạ/ha/vụ tƣơng ứng 
tăng 20,3%, cách 3 và 4 vụ tăng từ 2,9- 3,4 tạ/ha/vụ tƣơng ứng 7,8- 8,8 %. 
Có thể nói, năng suất lúa trung bình ở công thức bón P liên tục và bón P 
cách 1 vụ trong cả chu kỳ 5 vụ là có chênh lệch về năng suất lúa nhƣng không 
có ý nghĩa thống kê và nằm trong phạm vi sai số thí nghiệm, do đó có thể bón 
cách P 1 vụ. 
Năng suất ngô trên đất xám bạc màu 
So với công thức không bón P liên tục (CT- NK) thì công thức bón P 
liên tục (CT- NPK) tăng năng suất 10,3 tạ/ha tƣơng ứng tăng 41,9%, bón P 
cách 1 vụ tăng năng suất 5,1 tạ/ha tƣơng ứng tăng 20,9%, bón P cách 2 vụ tăng 
năng suất 2,8 tạ/ha tƣơng ứng tăng 11,2%, bón P cách 3 hoặc 4 vụ tăng năng 
suất 1,0- 1,7 tạ/ha tƣơng ứng tăng 4,1- 7,0 %. So với công thức bón P liên tục 
(CT- NPK) thì công thức không bón P liên tục giảm năng suất 10,3 tạ/ha tƣơng 
ứng giảm 29,5%, bón P cách 1 vụ giảm năng suất 5,2 tạ/ha tƣơng ứng giảm 
14,8%, bón P cách 2 vụ giảm năng suất 7,5 tạ/ha tƣơng ứng giảm 21,6%, bón P 
cách 3 hoặc 4 vụ giảm năng suất từ 8,6- 9,3 tạ/ha tƣơng ứng giảm 24,6-26,7% 
(bảng 3.31) 
 97 
Bảng 3.31. Ảnh hưởng tồn dư của phân lân đến năng suất ngô đông 
TT 
Công thức 
Năng suất, tạ/ha 
So sánh NS với 
CT1 
So sánh NS với 
CT2 
VĐ. 
2011 
VĐ. 
2012 
Trung 
bình 
Tạ/ha % Tạ/ha % 
1 NK 23,9 25,0 24,5 0,0 0,0 -10,3 -29,5 
2 NPK 33,3 36,1 34,7 10,3 41,9 0,0 0,0 
3 NK(Ptd_1 vụ) 30,6 28,5 29,6 5,1 20,9 -5,2 -14,8 
4 NK(Ptd_2 vụ) 28,5 25,9 27,2 2,8 11,2 -7,5 -21,6 
5 NK(Ptd_3 vụ) 23,6 27,3 25,5 1,0 4,1 -9,3 -26,7 
6 NK(Ptd_4 vụ) 22,8 29,5 26,2 1,7 7,0 -8,6 -24,6 
 CV(%) 4,6 6,1 8,5 
 LSd0.05 2,3 3,2 2,8 
Ghi chú: trung bình của 2 vụ ngô đông 2011, 2012 
Nhƣ vậy, đối với ngô đông không bón phân lân từ 1 đến 4 vụ đều làm 
giảm năng suất đáng kể (có ý nghĩa thống kê ) so với CT bón P liên tục. Từ đó 
cho thấy trong cơ cấu lúa xuân + lúa mùa + ngô đông thì đối với cây ngô đông 
cần thiết phải bón phân lân 
* Ảnh hưởng tồn dư của phân lân đến hiệu suất sử dụng P của lúa thuần 
trên đất PSSTB và lúa thuần ngô lai trên đất xám bạc màu 
Lúa thuần trên đất phù sa sông Thái Bình 
Trên cơ sở lƣợng phân P bón cho lúa các công thức bón P liên tục và các 
công thức bón P cách từ 1 đến 4 vụ (bảng 3.32), kết quả ở bảng 3.33 cho thấy: 
Khi so sánh bội thu năng suất của các CT từ CT2 đến CT6 với CT1 thì 
chỉ có CT2, bón P liên tục trong 7 vụ vừa thể hiện hiệu lực trực tiếp vừa thể 
hiện hiệu lực tồn dƣ, các CT còn lại, từ CT3-CT6 chỉ thể hiện hiệu lực tồn dƣ. 
Công thức bón P cách 1 vụ cho bội thu do tồn dƣ là 5,7 tạ/ha và hiệu lực 
tồn dƣ của 1 kg P2O5 là 9,5 kg thóc/kg P2O5. Do hiệu lực tồn dƣ khá cao nên 
khi không bón P 1 vụ cho năng suất tƣơng đƣơng với CT bón P liên tục. Các 
công thức bón P cách 2 vụ, 3 vụ hoặc 4 vụ cho bội thu do tồn dƣ thấp, đạt 1,3- 
3,3 tạ/ha và hiệu suất của 1 kg P2O5 bón vào từ vụ trƣớc cũng thấp, đạt 2,2- 5,5 
kg thóc/kg P2O5. 
 98 
Bảng 3.32. Lượng bón P2O5 trong các vụ cho lúa trên đất PSSTB, 
( kg P2O5 /ha) 
TT Công thức 
VX. 
2011 
VM. 
2011 
VX. 
2012 
VM. 
2012 
VX. 
2013 
VM. 
2013 
VX. 
2014 
VM. 
2014 
Tổng 
số 
1 NK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 
2 NPK 60 60 60 60 60 60 60 60 480 
3 NK(Ptd_1 vụ) 60 0 60 0 60 0 60 0 240 
4 NK(Ptd_2 vụ) 60 0 0 60 0 0 60 0 180 
5 NK(Ptd_3 vụ) 60 0 0 0 60 0 0 0 120 
6 NK(Ptd_4 vụ) 60 0 0 0 0 60 0 0 120 
Từ kết quả trên cho thấy, có thể bón P cách 1 vụ đối với lúa trên đất 
PSSTB, mà không ảnh hƣớng đến năng suất lúa. 
Bảng 3.33. Ảnh hưởng của tồn dư phân lân đến hiệu suất sử dụng P của lúa 
thuần trên đất phù sa sông Thái Bình (so CT 2-6 với CT1) 
Công 
thức 
VM. 
2011 
VX. 
2012 
VM.2012 VX.2013 VM.2013 VX.2014 VM.2014 T.Bình 
A B A B A B A B A B A B A B A B 
1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 
2 14,1 23,5 14,7 24,5 3,6 6,0 12,3 20,5 5,0 8,3 6,7 11,2 3,3 5,5 7,5 12,4 
3 11,7 19,5 2,0 3,3 1,4 2,3 7,6 12,7 5,7 9,5 
4 6,0 10 0,6 1,0 3,3 5,5 
5 0,8 1,3 2,8 4,7 1,8 3,0 
6 1,3 2,2 1,3 2,2 
Ghi chú: A: Bội thu do bón lân, tạ/ha (so với công thức NK) ; B: Hiệu suất: 
kg sản phẩm/kg P2O5 bón vào từ vụ trước. 
Lúa thuần, ngô lai trên đất xám bạc màu 
Trên cơ sở lƣợng phân P bón cho lúa và ngô ở các công thức bón đầy đủ 
và các công thức không bón từ 1 đến 4 vụ (bảng 3.34), kết quả đánh giá hiệu 
lực tồn dƣ của P (bảng 3.35) cho thấy: 
 99 
Bảng 3.34. Lượng bón P2O5 trong các vụ cho lúa thuần và ngô lai, 
(kg P2O5 /ha) 
TT Công thức 
VX. 
2011 
VM. 
2011 
VĐ. 
2011 
VX. 
2012 
VM. 
2012 
VĐ. 
2012 
VX. 
2013 
VM. 
2013 
Tổng 
số 
1 NK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 
2 NPK 60 45 90 60 45 90 60 45 495 
3 NK (Ptd_1 vụ) 60 0 90 0 45 0 60 0 255 
4 NK (Ptd_2 vụ) 60 0 0 60 0 0 60 0 180 
5 NK (Ptd_3 vụ) 60 0 0 0 45 0 0 0 105 
6 NK (Ptd_4 vụ) 60 0 0 0 0 90 0 0 150 
Khi so sánh bội thu năng suất của CT2 đến CT6 với CT1 thì chỉ có CT2 
bón P liên tục trong 7 vụ (CT-NPK) vừa thể hiện hiệu lực trực tiếp, vừa thể 
hiện hiệu lực tồn dƣ, các công thức còn lại từ CT3 đến CT6 chỉ thể hiện hiệu 
lực tồn dƣ. 
Bảng 3.35. Ảnh hưởng tồn dư của phân lân đến hiệu suất sử dụng P của lúa 
thuần và ngô lai trên đất XBM (so CT 2-6 với CT1) 
Công 
thức 
VM.2011 VĐ.2011 VX. 2012 VM.2012 VĐ. 2012 VX.2013 VM. 2013 T.Bình 
A B A B A B A B A B A B A B A B 
1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 
2 4,0 8,9 9,4 10,4 19,8 33,0 7,1 15,8 11,1 12,3 17,3 28,8 16,9 37,6 12,2 21,0 
3 0,8 1,3 16,3 18,1 3,5 7,8 12,2 20,3 8,2 11,9 
4 4,6 7,7 0,9 1,5 2,8 4,6 
5 4,6 7,7 4,3 9,6 4,5 8,6 
6 0,4 0,7 0,4 0,7 
Ghi chú: A: Bội thu do bón lân, tạ/ha (so với công thức NK ; B: Hiệu suất: 
kg sản phẩm/kg P2O5 bón vào từ vụ 1 (So các công thức 2 đến 6 với công thức 1). 
Công thức bón P cách 1 vụ cho bội thu do tồn dƣ trung bình là 8,2 tạ/ha 
và hiệu suất của 1 kg P2O5 bón vào từ vụ trƣớc là 11,9 kg thóc/kg P2O5 (nếu 
không tính vụ ngô đông năm 2012, thì P bón cách 1 vụ cho bội thu do tồn dƣ 
đến năng suất lúa trung bình là 9,8 tạ/ha và hiệu lực tồn dƣ là 13,2 kg thóc/kg 
 100 
P2O5). Do hiệu lực tồn dƣ khá cao nên khi bón cách 1 vụ P cho năng suất lúa 
tƣơng đƣơng so với bón P liên tục. Các công thức cách 2 vụ, 3 vụ hoặc 4 vụ 
mới bón phân lân một vụ cho bội thu do tồn dƣ thấp, đạt 0,4- 4,5 tạ/ha và hiệu 
suất của 1 kg P2O5 bón vào từ vụ trƣớc cũng thấp, đạt 0,7-8,6 kg thóc/kg P2O5. 
Do vậy bón phân lân cách 2 vụ, 3 vụ hoặc 4 vụ đều cho năng suất thấp hơn hẳn 
so với cách bón lân liên tục (bảng 3.30). 
Từ kết quả trên cho thấy, có thể bón P cách 1 vụ đối với lúa, nhƣng phải 
bón P với lƣợng thích hợp cho ngô trong cơ cấu luân canh lúa xuân- lúa mùa- 
ngô đông, vì hiệu lực tồn dƣ đối với ngô đông rất thấp. 
3.2.4.2. Hiệu lực tồn dư của phân kali với lúa thuần trên đất PSSTB và lúa 
thuần ngô lai trên đất XBM 
* Ảnh hưởng tồn dư của phân kali đến yếu tố cấu thành năng suất lúa 
trên hai loại đất và ngô trên đất xám bạc màu. 
Lúa trên đất phù sa sông Thái Bình 
Bảng 3.36. Ảnh hưởng tồn dư của phân kali đến yếu tố 
 cấu thành năng suất lúa thuần 
TT Công thức 
Bông/m
2
 Hạt chắc/ bông P 1000 hạt, g 
PSSTB* XBM** PSSTB* XBM** PSSTB* XBM** 
1 NP 273,9 246,3 104,5 75,9 23,5 18,9 
2 NPK 295,5 287,3 123,2 99,3 24,2 19,5 
3 NP(Ktd_1vụ) 288,2 285,3 111,1 90,5 23,8 19,1 
4 NP(Ktd_2vụ) 283,0 277,3 108,4 88,0 23,7 19,0 
5 NP(Ktd_3vụ) 281,2 270,9 104,2 81,1 23,6 18,6 
6 NP(Ktd_4vụ) 283,6 262,0 106,5 78,2 23,6 18,8 
Ghi chú:* Trung bình của 7 vụ của các năm 2011, 2012, 2013, 2014 trừ VX 2011 
 ** Trung bình của 5 vụ lúa trong các năm 2011, 2012, 2013, trừ VX 2011 
Các công thức thí nghiệm đƣợc bố trí trên một vị trí cố định, thực hiện 8 
vụ liên tục, trong đó có 4 vụ lúa xuân, 4 vụ lúa mùa. Ảnh hƣởng của tồn dƣ của 
phân K đến yếu tố cấu thành năng suất trên đất PSSTB chỉ tính 7 vụ, từ vụ mùa 
 101 
năm 2011 đến vụ mùa năm 2014 (không tính vụ xuân 2011) do bón phân đồng 
đều ở các công thức. 
Kết quả trung bình của 7 vụ ở bảng 3.36 cho thấy: 
Không bón K liên tục cũng nhƣ bón K cách 1, 2, 3 và 4 vụ giảm số 
bông/m
2
 và số hạt chắc/bông với công thức bón liên tục đầy đủ NPK, bón K 
cách 1 vụ giảm ít nhất. Riêng khối lƣợng 1000 hạt hầu nhƣ không giảm 
Lúa trên đất xám bạc màu 
Các công thức thí nghiệm trên đất này cũng đƣợc bố trí trên vị trí cố 
định, thực hiện 8 vụ liên tục, trong đó có 3 vụ lúa xuân, 3 vụ lúa mùa và 2 vụ 
ngô đông. Ảnh hƣởng của tồn dƣ của phân K đến yếu tố cấu thành năng suất 
trên đất XBM chỉ tính 5 vụ lúa, từ vụ mùa năm 2011 đến vụ mùa năm 2013 
(không tính vụ xuân 2011) do bón phân đồng đều ở các công thức. 
Kết quả trung bình của 5 vụ ở bảng 3.36 cho thấy: 
Các công thức không bón K liên tục, bón K cách 1, 2, 3 và 4 vụ giảm 
chiều cao cây, số bông/m2, số hạt chắc/bông so với công thức bón K liên tục 
(CT-NPK), tuy nhiên mức độ suy giảm của các chỉ tiêu trên của công thức bón 
K cách một vụ so với công thức bón P liên tục là nhỏ nhất. 
Không bón K liên tục cũng nhƣ bón K cách 1, 2, 3 và 4 vụ giảm số 
bông/m
2, hạt chắc/bông so với công thức bón K liên tục. Riêng khối lƣợng 1000 
hạt gần nhƣ tƣơng đƣơng 
So sánh giữa hai loại đất, ở tất cả các công thức tƣơng ứng cho thấy, số 
bông/m
2
 và số hạt chắc trên bông trên đất XBM nhỏ hơn so với đất PSSTB. 
Mức độ suy giảm năng suất khi bón K cách 1 vụ so với bón K liên tục là nhỏ 
nhất và có thể chấp nhận đƣợc. 
Ngô trên đất xám bạc màu 
Công thức không bón K liên tục cũng nhƣ bón K cách 1, 2, 3 và 4 vụ có 
xu hƣớng giảm số hàng/bắp, số hạt/hàng, đặc biệt là khối lƣợng 1000 hạt so 
với bón K liên tục (bảng 3.37). 
 102 
Bảng 3.37. Ảnh hưởng tồn dư của phân kali 
đến yếu tố cấu thành năng suất ngô 
TT 
Công thức 
Số 
hàng/bắp 
Số hạt / 
hàng 
P 1000 hạt, 
( g) 
1 NP 10,0 22,5 157,9 
2 NPK 13,2 24,5 263,3 
3 NP(Ktd_1vụ) 12,3 23,7 208,1 
4 NP(Ktd_2vụ) 10,0 25,0 174,1 
5 NP(Ktd_3vụ) 10,7 24,2 208,9 
6 NP(Ktd_4vụ) 11,2 22,2 243,5 
Ghi chú: Số liệu trung bình của 2 vụ ngô đông 2011, 2012 
* Ảnh hưởng tồn dư của kali đến năng suất lúa, ngô. 
Ảnh hƣởng của tồn dƣ K đến năng suất lúa, ngô thực chất là đánh giá năng 
suất trung bình cho cả một chu kỳ thí nghiệm, trong đó có cả các vụ lúa, ngô đƣợc 
bón K và không bón K. Trong thí nghiệm trên đất PSSTB chỉ tính 7 vụ, không 
tính vụ đầu vì bón phân NPK đồng đều. Trong thí nghiệm trên đất XBM chỉ tính 
5 vụ lúa và 2 vụ ngô Đông vì trừ vụ lúa đầu do bón NPK đồng đều 
Năng suất lúa trên đất phù sa sông Thái Bình 
Do giới hạn về thời gian thí nghiệm, nên thực chất số vụ không bón K ở 
các công thức không đồng đều. Công thức bón K cách 1 vụ chính thức 4 kết 
quả, CT bón K cách 2 vụ có 2 kết quả, CT bón K cách 3 vụ có 2 kết quả và CT 
bón K cách 4 vụ có 1 kết quả. Chính vì thế, nên khi đánh giá ảnh hƣởng tồn dƣ 
của K đến 7 vụ của mỗi công thức thực chất là tính cụ thể của các tổ hợp sau: 
CT bón K cách 1 vụ (K(td_1 vụ) là kết quả trung bình của 3 vụ bón K và 4 vụ 
không bón K, CT bón K cách 2 vụ (K(td_2 vụ) là kết quả tính của 2 vụ bón K và 5 
vụ không bón K, CT bón K cách 3 vụ (K(td_3 vụ) là kết quả tính của 1 vụ bón K 
và 6 vụ không bón K, CT bón K cách 4 vụ (K(td_4 vụ) là kết quả tính của 1 vụ bón 
K và 6 vụ không bón K. 
Kết quả tính năng suất trung bình của 7 vụ lúa (bảng 3.38) cho thấy: 
Bón K liên tục (CT-NPK) năng suất thóc trung bình cao nhất, đạt 62,1 
 103 
tạ/ha/vụ, không bón K liên tục năng suất thấp nhất, trung bình 51,7 tạ/ha/vụ. 
So với CT không bón K liên tục trong 7 vụ thì CT bón liên tục K tăng năng 
suất lúa trung bình 10,4 tạ/ha/vụ tƣơng ứng tăng 20,1%, bón K cách 1 vụ tăng 
năng suất lúa 7,5 tạ/ha tƣơng ứng tăng 14,6%, bón K cách 2 vụ tăng năng suất 
5,6 tạ/ha/vụ tƣơng ứng tăng 10,8%, bón K cách 3- 4 vụ tăng 2,7- 3,4 tạ/ha/vụ 
tƣơng ứng 5,3- 6,5 %. Kết quả trên cho thấy, sự chênh lệch năng suất giữa bón 
K liên tục và bón K cách 1 vụ nằm trong phạm vi sai số thí nghiệm. 
Bảng 3.38. Ảnh hưởng tồn dư của phân kali đến 
năng suất lúa trên đất PSSTB 
TT Công thức 
Năng suất, tạ/ha Tăng NS 
VM. 
2011 
VX. 
2012 
VM. 
2012 
VX. 
2013 
VM. 
2013 
VX. 
2014 
VM. 
2014 
Trung 
bình 
Tạ/ 
ha % 
1 NP 47,9 61,0 51,5 53,7 45,0 47,0 55,7 51.7 0,0 
2 NPK 62,4 74,7 63,3 68,3 50,3 54,1 61,5 62.1 10.4 20.1 
3 NP(Ktd_1vụ) 52,3(1) 67,7 57,3(1) 67,0 45,7(1) 56,8 67,7(1) 59.2 7.5 14.6 
4 NP(Ktd_2vụ) 51,2(1) 64,3(2) 60,8 60,3(1) 45,3(2) 56,5 62,5(1) 57.3 5.6 10.8 
5 NP(Ktd_3vụ) 50,0(1) 60,3(2) 55,7(3) 64,3 45,0(1) 52,8(2) 57,2(3) 55.0 3.4 6.5 
6 NP(Ktd_4vụ) 49,6(1) 59,3(2) 52,8(3) 56,0(4) 53,0 50,1(2) 60,0(2) 54.4 2.7 5.3 
 CV% 12,3 9,1 10,8 12,5 13,5 8,8 9,2 5,8 
 LSd.05 11,7 10,7 11,1 14,0 11,6 8,4 10,1 3,6 
Ghi chú: Năng suất trung bình của 7 vụ lúa trong các năm 2011, 2012, 
2013, trừ vụ Xuân 2011; Các số trong ngoặc biểu thị số vụ không bón K 
Nhƣ vậy, có thể bón K cho lúa thuần trên đất PSSTB cách 1 vụ mà vẫn 
duy trì đƣợc năng suất nhƣ bón K liên tục, đồng thời lại giảm chi phí, hạ giá 
thành sản phẩm và nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón. 
Năng suất lúa trên đất xám bạc màu 
Do giới hạn về thời gian thí nghiệm, nên thực chất số vụ không bón K ở 
các công thức không đồng đều. Chính vì thế, nên khi đánh giá ảnh hƣởng tồn 
dƣ của K đến 5 vụ của mỗi công thức thực chất là tính cụ thể của các tổ hợp 
sau: CT bón K cách 1 vụ (K(td_1 vụ) là kết quả trung bình của 2 vụ bón K và 3 
vụ không bón K, CT bón K cách 2 vụ (K(td_2 vụ) là kết quả tính của 2 vụ bón K 
 104 
và 3 vụ không bón K, CT bón K cách 3 vụ (P(td_3 vụ) là kết quả tính của 1 vụ bón 
K và 4 vụ không bón K, CT bón K cách 4 vụ (K(td_4 vụ) là kết quả tính của 5 vụ 
không bón K. 
Kết quả tính năng suất trung bình của 5 vụ lúa (bảng 3.39) cho thấy: 
Bón K liên tục (CT-NPK) có năng suất lúa trung bình 5 vụ đạt 51,4 
tạ/ha/vụ, không bón K liên tục (CT-NP) trong 5 vụ tổng lƣợng thóc thấp nhất, 
trung bình đạt 30,3 tạ/ha/vụ. So với công thức không bón K liên tục, công thức 
bón đầy K liên tục tăng năng suất lúa trung bình 21,1 tạ/ha/vụ tƣơng ứng tăng 
69,6%, công thức bón K cách 1 vụ năng suất lúa trung bình tăng 10,2 tạ/ha/vụ, 
tƣơng ứng tăng 33,7%, cách 2 vụ tăng năng suất lúa 9,9 tạ/ha/vụ tƣơng ứng 
tăng 32,7%, cách 3 và 4 vụ từ tăng 4,1- 4,4 tạ/ha/vụ tƣơng ứng 13,5- 14,5 %. 
Năng suất lúa trung bình ở công thức bón K liên tục và bón K cách 1 vụ 
trong cả chu kỳ 5 vụ là có chênh lệch về năng suất lúa nhỏ nhất, tuy nhiên, sự 
chênh lệch này khá lớn và có ý nghĩa thống kê, vì thế vẫn cần thiết phải bón 
phân K liên tục đối với lúa trên đất xám bạc màu tại Bắc Giang. 
Bảng 3.39. Ảnh hưởng tồn dư của phân kali đến 
năng suất lúa trên đất XBM 
TT 
Công thức 
Năng suất, tạ/ha Chênh lệch NS 
VM. 
2011 
VX. 
2012 
VM. 
2012 
VX. 
2013 
VM. 
2013 
TB 
Tạ/ha 
% 
1 NP 35,7 29,8 30,2 28,5 27,3 30,3 0,0 
2 NPK 44,3 58,9 42,7 56,9 54,2 51,4 21,1 69,6 
3 NP(Ktd_1vụ) 37,8(1) 39,6(1) 39,5 46,5 38,9(1) 40,5 10,2 33,7 
4 NP(Ktd_2vụ) 39,8(1) 48,2 40,6(1) 36,1 36,2(1) 40,2 9,9 32,7 
5 NP(Ktd_3vụ) 37,9(1) 34,4(3) 37,8 32,7(2) 30,8(3) 34,7 4,4 14,5 
6 NP(Ktd_4vụ) 38,5(1) 32,3(3) 30,9(4) 36,8(1) 33,5(2) 34,4 4,1 13,5 
 CV(%) 6,5 3,4 3,1 7,9 5,7 11,9 
 LSd0.05 4,6 2,5 2,1 5,6 3,8 6,1 
Ghi chú: trung bình của 5 vụ lúa trong các năm 2011, 2012, 2013, trừ VX 2011; 
Các số trong ngoặc biểu thị số vụ không bón K 
 105 
Năng suất ngô trên đất xám bạc màu 
So với CT bón K liên tục (CT-NPK),CT không bón K liên tục giảm 
năng suất 20,7 tạ/ha tƣơng ứng giảm 59,8%, bón K cách 1 vụ giảm năng suất 
10,7 tạ/ha tƣơng ứng giảm 31,0%, bón K cách 2 vụ giảm năng suất 17,2 tạ/ha, 
tƣơng ứng giảm 49,8%, bón K cách 3 hoặc 4 vụ giảm năng suất 9,9- 13,0 tạ/ha 
tƣơng ứng giảm 28,7-37,5%. Trong vụ ngô đông 2011 quy luật thể hiện rất rõ: 
mức độ giảm năng suất của các CT bón K cách 1, 2, 3 và 4 vụ tăng so CT bón 
K liên tục tỷ lệ thuận với số vụ không bón K. Tuy vậy, trong vụ ngô đông năm 
2012, mức độ giảm năng suất của CT bón K cách 4 vụ do đƣợc bón K trong 
thời vụ, nên sự suy giảm về năng suất thấp hơn so vơi bón cách 1, 2 và 3 vụ 
(bảng 3.40). 
Bảng 3.40. Ảnh hưởng tồn dư của phân kali đến năng suất ngô đông 
TT 
Công thức 
Năng suất, tạ/ha Chênh lệch NS 
VĐ. 2011 VĐ. 2012 Trung bình Tạ/ha % 
1 NP 17,7 10,1 13,9 -20,7 -59,8 
2 NPK 33,0 36,1 34,7 0 0.0 
3 NP(Ktd_1vụ) 28,4 19,3 23,9 -10,7 -31,0 
4 NP(Ktd_2vụ) 21,9 12,8 17,4 -17,2 -49,8 
5 NP(Ktd_3vụ) 20,4 22,8 21,6 -13,0 -37,5 
6 NP(Ktd_4vụ) 19,8 29,5 24,7