Luận án Nghiên cứu quản lý sử dụng đất nông nghiệp phục vụ phát triển du lịch huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên

3.1. Hiện trạng các loại sử dụng đất nông nghiệp 
a. Một số đặc điểm về quản lý và sử dụng đất của đồng bào dân tộc huyện Điện Biên 
Huyện Điện Biên là nơi sinh sống của phần đông các đồng bào DTTS nên 
có những đặc điểm quản lý sử dụng đất mang tính chất bản địa. Kết quả điều tra 
hiện trạng và tìm hiểu đặc điểm quản lý, sử dụng đất của một số tộc ngƣời ở 
huyện Điện Biên, có thể thấy điều bao trùm cơ bản dù là tộc ngƣời nào, sống ở 
tiểu vùng lòng chảo, vùng thấp chân núi, vùng giữa hay vùng cao cƣ dân huyện 
Điện Biên đều lấy trồng trọt, trong đó chủ yếu là lúa làm nguồn sống chính, 
ngoài trồng trọt, đồng bào còn chăn nuôi gia súc, gia cầm, duy trì các làng nghề 
thủ công gia đình và khai thác các nguồn lợi tự nhiên từ rừng. 
Trong các tiểu vùng khác nhau, với tập quán khác nhau, mỗi tộc ngƣời đều 
có cách ứng xử với tự nhiên theo cách riêng của mình. Khác biệt có thể nhìn thấy 
dễ dàng nhất, đó là việc canh tác trồng lúa nƣớc rất phổ biến ở tiểu vùng lòng 
chảo và nƣơng rẫy ở tiểu vùng đất dốc theo hình thức ruộng bậc thang. Đặc điểm 
quản lý và sử dụng đất của đồng bào dân tộc huyện Điện Biên có một số mô hình 
đƣợc thể hiện ở lát cát sử dụng đất và bảng 4.7. 
 79 
Bảng 4.7. Một số mô hình sử dụng đất vùng cao của đồng bào dân tộc 
huyện Điện Biên 
STT Mô hình sử dụng đất Phƣơng thức canh tác Các loại cây trồng 
1 Canh tác lúa nƣớc 
Ruộng nƣớc (ở thung lũng) Lúa đặc sản (Bắc thơm số 7), 
Nếp tan 
Ruộng bậc thang Lúa IR64, Nếp tan, Nếp nhoi 
2 Canh tác nƣơng rẫy 
Nƣơng dốc, nƣơng bằng Lúa nƣơng, ngô, sắn, đậu các 
loại, cao lƣơng, bầu, bí, bông, 
lanh, khoai lang, khoai sọ, rau 
cải, dƣa 
Nƣơng 1 vụ, nƣơng 2 vụ 
Nƣơng lúa, nƣơng ngô, 
nƣơng sắn 
Nƣơng cày, nƣơng chọc lỗ 
3 Vƣờn- đồi – rừng 
Nông lâm kết hợp Đậu các loại, mây, tre, keo... 
Cây dƣợc liệu Sâm, công xê đên, củ mài, hà 
thủ ô, cây mật gấu, dứa rừng... 
Cây bản địa Cây Ban, đào, hoa phong lan, 
tre, chít, mắc khén, hạt dẻ.... 
Rừng ( rừng trồng và rừng 
bảo vệ ) 
Cao su, keo, trẩu,... 
4 
Chăn nuôi và nuôi 
trồng thủy sản 
Đại gia súc (bán thâm 
canh) dƣới tán rừng 
Trâu, bò, ngựa, dê... 
Gia cầm Gà, vịt... 
Nuôi cá ở ruộng, ở ao Cá chép, chắm cỏ, trê, rô phi.... 
Canh tác lúa nƣớc, phổ biến trong các dân tộc Thái, Mƣờng, Khơ Múlà cƣ 
dân sống ở vùng địa hình thấp, có kỹ thuật canh tác lúa nƣớc khá phát triển. Ở các tộc 
ngƣời này thƣờng phân loại đất ruộng thành nhiều loại tùy theo chất đất, nguồn nƣớc 
và địa hình để lựa chọn trồng giống lúa cho thích hợp với thời gian nông lịch. 
Canh tác nƣơng rẫy cũng có tầm quan trọng không nhỏ trong việc đáp ứng 
nhu cầu lƣơng thực của các tộc ngƣời, thức ăn cho chăn nuôi, thực phẩm rau màu 
cho đời sống hàng ngày và nguyên liệu cho hoạt động thủ công gia đình. Hình 
thức quản lý đất nƣơng rẫy trên cơ sở giao đất cho các hộ gia đình sử dụng bởi 
cách thức hợp pháp hóa các diện tích của những mảnh đất mà các gia đình tự 
nhận là đã khai phá hoặc canh tác và mở rộng các mảnh nƣơng cũ. 
Quản lý và sử dụng đất vƣờn - đồi – rừng: Khác với đất lúa nƣớc và đất 
nƣơng rẫy, đất vƣờn đƣợc các hộ gia đình quản lý trực tiếp. Đất vƣờn, bao gồm 
cả ngôi nhà ở, là tài sản của gia đình đƣợc truyền từ đời này qua đời khác với 
những cách thức và luật lệ đã đƣợc quy định. Đối với đất vƣờn đồi và đất vƣờn 
rừng, trƣớc kia việc quản lý chủ yếu thuộc về cộng đồng thôn, bản; các hộ gia 
đình trong thôn, bản đƣợc tự do khai phá những phần đất rừng và đất đồi xung 
quanh nhà để làm vƣờn rừng và nghiêm cấm không đƣợc khai phá vƣờn rừng 
trong phạm vi rừng đầu nguồn mà thôn, bản quy định. 
 80 
Chỉ tiêu Rừng 
Nông 
lâm kết 
hợp 
Nƣơng 
rẫy 
Nhà ở 
và 
VAC 
- Cây ăn quả 
- Nƣơng rẫy 
xen rừng 
trồng 
- Chuyên 
lúa 
- Lúa- màu 
- Chuyên 
rau màu 
Ao, 
sông, 
suối 
Độ cao >1000 m 700 – 1000 m 500 – 700 m Dƣới 500 m 
Độ dốc Dốc Dốc trung bình Thung lũng lòng 
chảo 
Loại đất A, Hj, Hs, Ha, Hq , Fp, Fa, Fq, Fs, Fv, Fj, Fk, Fl, D Pb, P, Pg, Pf, Py 
Chế độ 
tƣới 
Nƣớc trời Nƣớc trời + đƣợc tƣới Tƣới chủ động 
Kiểu sử 
dụng đất 
chính 
Lâm 
nghiệp 
Lâm nghiệp và cây 
màu hàng năm, hoa, 
cây bản địa 
Lúa, ngô, sắn, rau 
màu, chăn nuôi đại gia 
súc, cam, nhãn xoài 
Lúa, ngô, rau màu, 
hoa, nuôi trồng 
thủy sản 
Đối 
tƣợng 
quản lý 
sử dụng 
đất 
Tổ chức, 
cộng 
đồng 
bản 
Tổ chức, 
hộ gia 
đình, cá 
nhân 
Hộ gia đình, cá nhân 
Tiềm 
năng du 
lịch 
Du lịch cảnh quan văn hóa lịch sử, sinh 
thái, du lịch biên giới gắn với du lịch 
mua sắm, quá cảnh tại cửa khẩu 
Du lịch cảnh quan văn hóa lịch sử, 
sinh thái, cộng đồng, lễ hội và tâm 
linh 
Sơ đồ 4.1. Lát cắt sử dụng đất huyện Điện Biên 
Nam 
Bắc 
 81 
Với những mô hình sử dụng đất nông lâm kết hợp, với phong tục tập quán 
phong phú, đồng bào các dân tộc huyện Điện Biên đã quản lý sử dụng đất với các 
mô hình chủ yếu là rừng – ruộng bậc thang; rừng – vƣờn đồi – ruộng bậc thang 
và mô hình vƣờn – ao – chuồng với các cây trồng rừng chủ yếu là keo, trẩu, 
muồng đen... kết hợp với trồng cây dƣợc liệu dƣới tán rừng và khoanh nuôi tái 
sinh các cây trồng bản địa; chăn thả gia súc dƣới tán rừng. Với đất rừng, bãi chăn 
thả và nguồn nƣớc là tài sản chung của cộng đồng mà mọi ngƣời trong bản đều 
có thể sử dụng; mọi ngƣời dân đều có ý thức tự giác tuân thủ các luật tục liên 
quan, đồng thời trao truyền kiến thức bản địa nhƣ lấy măng, lấy củi, đánh cá, làm 
mƣơng phai để vừa đảm bảo đời sống vừa giữ gìn nguồn tài sản của cộng đồng. 
Qua một số mô hình sử dụng đất của đồng bảo dân tộc huyện Điện Biên 
cho thấy, các dân tộc ở huyện đã có truyền thống lâu đời trong quản lý sử dụng 
đất đai theo cộng đồng. Hiện nay, sự thay đổi nhiều nhất về quản lý và sử dụng 
đất đai ở vùng là thay đổi về cách thức quản lý đất ruộng, nƣơng rẫy còn đối với 
đất rừng và nguồn nƣớc thì vẫn trên cơ sở quản lý của cộng đồng thôn, bản. 
b. Hiện trạng các loại sử dụng đất nông nghiệp ở huyện Điện Biên 
Kết quả điều tra, đánh giá các loại sử dụng đất nông nghiệp và hiệu quả sử 
dụng đất nông nghiệp huyện Điện Biên đƣợc chia thành 2 tiểu vùng: tiểu vùng 
lòng chảo và tiểu vùng đất dốc. Kết quả số liệu theo niên giám thống kê và số 
liệu điều tra huyện từ năm 2011 đến 2014 ở bảng 4.8. 
Qua bảng 4.8 cho thấy các loại sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa 
bàn huyện khá phong phú, có những loại hình có thể có mặt cả ở tiểu vùng lòng 
chảo và tiểu vùng đất dốc. Loại hình cây trồng bản địa không xác định cụ thể 
đƣợc diện tích do nằm xen kẽ trong đất nƣơng rẫy, đất rừng và không mang lại 
hiệu quả kinh tế, song lại có ý nghĩa rất lớn trong việc bảo tồn nguồn gien, đa 
dạng sinh học và tạo cảnh sắc đặc trƣng của vùng thu hút du khách trong và 
ngoài nƣớc nhƣ: cây hoa bản địa (hoa ban, hoa đào, phong lan); rừng (tre, nứa, 
song, mây, dẻ...); cây dƣợc liệu, ruộng bậc thanggóp phần phát triển du lịch 
văn hóa, sinh thái với các loại hình cây trồng bản địa hay rừng đặc dụng, bảo tồn 
đa dạng sinh thái. 
 82 
Bảng 4.8. Hiện trạng các loại sử dụng đất huyện Điên Biên 
Loại sử dụng 
đất chính 
Loại sử dụng đất Kiểu sử dụng đất 
Đơn vị 
tính 
Số lƣợng 
Tiểu vùng lòng chảo 
Cây hàng 
năm 
1. Chuyên lúa đặc sản 
1. Lúa xuân – Lúa mùa ha 3.470 
(gạo tám Điện Biên) 
2. 2 Lúa - màu 
2. Lúa xuân – lúa mùa – ngô đông ha 320 
3. Lúa xuân – lúa mùa – lạc ha 126 
4. Lúa xuân – lúa mùa – đậu tƣơng ha 225 
5. Lúa xuân – lúa mùa – khoai tây ha 27 
6. Lúa xuân – lúa mùa – rau đông ha 615 
3. Chuyên rau sản xuất 
theo quy trình an toàn 
7. Rau các loại (Cà chua, cải bắp) ha 325 
Nuôi trồng 
thuỷ sản 
4. Nuôi cá 8. Cá nƣớc ngọt (trắm, chép, rô phi) ha 158 
Đồng cỏ 
chăn thả 
5.Đồng cỏ chăn thả 9. Đất trồng cỏ chăn nuôi ha 4 
(Chăn nuôi gia súc) Trâu con 11.786 
 Bò con 7.084 
Tiểu vùng đất dốc 
Cây hàng 
năm 
1. Chuyên lúa 1. Lúa xuân – Lúa mùa ha 2.048 
2. Lúa – cá 2.Lúa - cá ha 106,97 
3. Ruộng bậc thang 3. Lúa ruộng bậc thang ha 1332 
4. Trồng hoa 4. Hoa ban, Anh đào, hoa hồng, ha 15 
5. Cây công nghiệp 
hàng năm 
5. Bông, đay, đậu tƣơng... ha 63 
Cây lâu năm 6. Cây ăn quả 6. Cam - quýt, xoài, nhãn – vải ha 447 
Cây bản địa 
7. Cây hoa 7. Ban, Đào, Phong lan ha 30 
8. Cây dƣợc liệu 8. Sâm, công xê đen, nấm, xa nhân... ha 
9. Cây đặc sản 9. Măng, chit, mắc khén, mây, tre ha 
Lâm nghiệp 
10.Nông lâm kết hợp 10.Nƣơng rẫy lúa, ngô xen rừng ha 42.057,02 
11.Rừng 
11. Rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, 
rừng sản xuất 
ha 81.693,38 
Đồng cỏ 
chăn thả 
12.Đồng cỏ chăn thả 12. Đất trồng cỏ chăn nuôi ha 9,22 
(Chăn nuôi gia súc) Trâu (giống địa phƣơng) con 11.689 
 Dê con 4.979 
4.2.3.2. Đánh giá hiệu quả các loại sử dụng đất chính trên địa bàn huyện 
a. Hiệu quả kinh tế 
Qua quá trình điều tra nông hộ, tổng hợp các số liệu ở 2 tiểu vùng đã 
tổng hợp lên bảng hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp của các loại sử dụng đất 
trồng trọt và các loại hình chăn nuôi gia súc huyện Điện Biên đƣợc thể hiện qua 
bảng 4.9 và bảng 4.10: 
 83 
Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp của 2 tiểu vùng huyện Điện 
Biên đƣợc xác định thông qua các chỉ tiêu kinh tế: chi phí, tổng thu, thu nhập 
hỗn hợp, hiệu quả đồng vốn. Kết quả điều tra, đánh giá hiệu quả kinh tế thể 
hiện ở bảng 4.9 cho 2 tiểu vùng riêng rẽ (Chi tiết phụ lục 10). 
Kết quả đánh giá cho thấy: 
- Tiểu vùng lòng chảo: Trong 8 kiểu sử dụng đất có 4 kiểu sử dụng đất 
có hiệu quả kinh tế đạt ở mức cao với TNHH đạt 75,48 – 294,6 triệu đồng/ha và 
HQĐV đạt 1,27 – 2,35 lần; 4 kiểu sử dụng đất còn lại đạt hiểu quả kinh tế mức 
trung bình. Nhận thấy rằng, kiểu sử dụng đất chuyên cá (nuôi cá nƣớc ngọt) tuy 
có diện tích gieo trồng là 158 ha nhƣng đem lại hiệu quả kinh tế cao nhất, cho 
TNHH đạt 294,6 triệu đồng/ha và cho hiệu quả đồng vốn 2,35 lần. Và kiểu sử 
dụng đất chuyên lúa đặc sản cho hiệu quả kinh tế cao, TNHH đạt 75,46 triệu 
đồng/ ha và cho hiệu quả đồng vốn là 1,45. Sản phẩm nông nghiệp của các kiểu 
sử dụng đất đã đảm bảo an ninh lƣơng thực và cũng đem lại nét đặc sắc riêng 
về văn hóa ẩm thực của ngƣời dân Tây Bắc, thu hút du khách trong và ngoài 
nƣớc biết đến tham quan du lịch, tìm hiểu và mua sắm sản phẩm đặc sản nhƣ 
gạo tám Điện Biên và gạo nếp nƣơng Điên Biên dùng làm quá tặng. 
Loại hình chăn nuôi: Chăn nuôi gia súc chủ yếu phục vụ nhu cầu ẩm thực 
của du khách. Trong 2 kiểu chăn nuôi thì chăn nuôi bò cho TNHH cao hơn so với 
chăn nuôi trâu, TNHH đạt 1,28 triệu đồng/con, hiệu quả đồng vốn đạt 0,24 lần. 
Chăn nuôi trâu, bò của tiểu vùng lòng chảo chƣa cho hiệu quả kinh tế cao do hình 
thức chăn thả truyền thống. Tuy nhiên, các sản phẩm chăn nuôi mang tính tự 
nhiên, chất lƣợng cao, đƣợc nhiều du khách ƣa chuộng tìm đến. 
- Tiểu vùng đất dốc: 
Ở tiểu vùng đất dốc có nhiều kiểu sử dụng đất hơn so với tiểu vùng lòng 
chảo, trong đó có kiểu sử dụng đất ngô xen rừng mang hiệu quả kinh tế cao nhất 
TNHH đạt 76,780 triệu đồng/ha, và có HQĐV 1,6 lần; thấp nhất là trồng lúa ruộng 
bậc thang và lúa nƣơng lần lƣợt đạt TNHH là 5,12 triệu đồng/ha và 18,6 triệu 
đồng/ha, HQĐV tƣơng ứng 0,8 và 0,9 lần. Tuy các kiểu sử dụng đất còn đem lại 
hiệu quả kinh tế không cao nhƣng các kiểu sử dụng đất này vẫn đảm bảo an ninh 
lƣơng thực cho ngƣời dân cũng cho giá trị xã hội cao, bảo tồn kỹ thuật canh tác 
truyền thống của ngƣời dân bản địa, duy trì nghề thủ công truyền thống đệt thổ 
cẩm của dân tộc huyện Điện Biên và tạo cảnh đẹp từ các thềm ruộng bậc thang 
vào các thời điểm lúa trỗ và chín tạo ra bức tranh tự nhiên thu hút khách du lịch. 
Bảng 4.9. Hiệu quả kinh tế sử dụng đất của các loại sử dụng đất trồng trọt chính tính trên 1ha 
STT 
Loại sử dụng đất 
Kiểu sử dụng đất 
Tổng thu Chi phí TNHH GTNC HQĐV Phân 
cấp 
(1000 đ) (1000 đ) (1000 đ) (1000 đ) (Lần) 
Tiểu vùng lòng chảo 
1 Chuyên lúa đặc sản Lúa xuân – lúa mùa (đặc sản) 127.575,0 52.100,0 75.475,0 136,1 1,45 H 
2 
2 lúa- màu 
Lúa xuân –Lúa mùa -Ngô đông 144.189,0 60.180,0 84.009,0 138,1 1,39 M 
3 Lúa xuân – Lúa mùa - Đậu tƣơng 148.686,0 62.880,0 86.806,0 148,4 1,38 M 
4 Lúa xuân – Lúa mùa - Khoai tây 240.356,0 129.752,0 110.604,0 133,0 0,85 M 
5 Lúa xuân – Lúa mùa - Rau đông 224.662,0 105.310,0 119.352,0 125,7 1,13 H 
6 Lúa xuân – Lúa mùa - Lạc 143.436,0 63.930,0 79.506,0 134,4 1,24 M 
7 Chuyên màu Chuyên rau an toàn 265.451,0 116.752,0 148.699,0 228,8 1,27 H 
8 Chuyên cá Cá 420.000,0 125.400,0 294.600,0 327,3 2,35 H 
Tiểu vùng đất dốc 
1 Chuyên lúa Lúa xuân – lúa mùa 93.354,8 26.120,0 67.234,8 90,5 2,57 M 
2 Lúa - Cá Lúa-Cá 477.936,0 151.450,0 326.486,0 236,2 2,15 M 
3 Lúa ruộng bậc thang Lúa ruộng bậc thang 41.850,0 23.200,0 18.600,0 88,6 0,80 L 
4 
Cây CN hàng năm 
Đậu tƣơng 73.645,5 32.892,6 40.752,9 68,5 1,24 L 
5 Bông 8.040,0 4.581,0 3.459,0 46,1 0,75 L 
6 
Cây ăn quả 
Cam, Quýt 78.900,0 14.320,0 64.580,0 170,0 4,51 M 
7 Xoài 18.300,0 7.860,0 10.440,0 149,1 1,33 L 
8 Nhãn,Vải 44.000,0 13.860,0 30.320,0 168,4 2,19 M 
9 
Nông lâm kết hợp 
Lúa nƣơng 10.800,0 5.680,0 5.120,0 58,0 0,90 L 
10 Ngô xen rừng 124.745,0 47.964,7 76.780,3 114,0 1,60 H 
8
4
 85 
Loại hình hình sử dụng đất trồng cây ăn quả có 3 kiểu sử dụng đất, trong đó 
có kiểu sử dụng đất trồng cam đem lại hiệu quả cao nhất với tổng thu đạt 78,90 
triệu đồng/ha, TNHH đạt 64,58 triệu đồng/ha, hiệu quả đồng vốn là 4,51 lần; trong 
tƣơng lai cần mở rộng và phát triển diện tích cam đặc sản Mƣờng Pồn, Mƣờng 
Nhà để mở rộng thị trƣờng và đáp ứng nhu cầu phục vụ phát triển đặc sản vùng 
Tây Bắc, thúc đẩy phát triển dịch vụ du lịch tại huyện Điện Biên. Kiểu sử dụng đất 
trồng nhãn, vải có hiệu quả kinh tế ở mức trung bình, tổng thu 44 triệu đồng/ha, 
TNHH 30,32 triệu đồng/ha hiệu quả đồng vốn đạt 2,19 lần. Riêng đối với kiểu sử 
dụng đất trồng xoài đạt hiệu quả kinh tế ở mức thấp với tổng thu 18,3 triệu 
đồng/ha, TNHH 10,44 triệu đồng/ha và hiệu quả đồng vốn là 1,33 lần. 
Ngoài ra, tiểu vùng đất dốc còn có loại sử dụng đất và các kiểu sử dụng 
đất nhƣ trồng hoa ban, hoa Anh đào, hoa hồng, và các cây hoa bản địa: hoa 
ban, đào, phong lan, mận, tuy không mang lại hiệu quả kinh tế trực tiếp nhƣng 
các loại sử dụng đất này có ý nghĩa rất lớn về mặt xã hội và môi trƣờng; duy trì 
và tôn tạo cảnh sắc tự nhiên, đa dạng sinh thái, thu hút số lƣợng lớn khách du lịch 
đến Điện Biên tìm hiểu, tham quan và thƣởng ngoạn. 
Bảng 4.10. Hiệu quả kinh tế của loại hình chăn nuôi gia súc 
Đơn vị tính: con 
STT 
Kiểu 
chăn 
nuôi 
Đầu tƣ cơ 
bản 
(1000 đ) 
Đầu tƣ 
hàng năm 
(1000 đ) 
Tổng thu 
(1000 đ) 
TNHH 
(1000 đ) 
GTNC 
(1000 đ) 
HQĐV 
(Lần) 
Tiểu vùng lòng chảo 
1 Trâu 4500,0 2936,0 8.500,0 1.064,0 118,22 0,14 
2 Bò 4150,0 1312,0 6.750,0 1.288,0 178,89 0,24 
Tiểu vùng đất dốc 
1 Trâu 4500,0 625,0 7.020,0 1.895,0 172,27 0,37 
2 Dê 700,0 652,0 4.250,0 2.898,0 263,45 2,14 
Loại hình chăn nuôi: có 2 kiểu chăn nuôi là trâu và dê điển hình cho tiểu 
vùng đất dốc với giống Trâu Ngố địa phƣơng cho sản phẩm đặc sản thịt trâu phục 
vụ nhu cầu ẩm thực và các món ăn đặc trƣng của dân tộc: thịt trâu khô, nậm pịa... 
cho khách du lịch thƣởng thức và làm quà. Hiệu quả kinh tế của loại hình chăn 
nuôi dê là cao nhất, thu nhập thuần đạt 2,9 triệu đồng/con, hiệu quả sử dụng đồng 
vốn đạt 2,14 lần do chi phí nuôi dê rất thấp, chủ yếu áp dụng phƣơng pháp chăn 
 86 
thả tự do và tận dụng thức ăn dƣới tán rừng. Bên cạnh đó, tƣơng lai huyện cần có 
kế hoạch phát triển đàn ngựa ở tiểu vùng đất dốc để phục vụ sức kéo trong hoạt 
động sản xuất và du lịch. Hiện nay, số lƣợng đàn ngựa trong huyện rất ít và phân 
bố rải rác tại xã vùng cao trong huyện. 
b. Hiệu quả xã hội 
Chỉ tiêu đánh giá về hiệu quả xã hội trong vùng nghiên cứu đƣợc xác định 
theo các chỉ tiêu: số công lao động của LUT/ha/năm, GTNC, khả năng tiêu thụ 
sản phẩm, mức độ chấp nhận của ngƣời dân ở các kiểu sử dụng đất. Kết quả đánh 
giá hiệu quả xã hội thể hiện bảng 4.11 (chi tiết phụ lục 11). 
Bảng 4.11. Đánh giá hiệu quả xã hội của các loại sử dụng đất huyện Điện Biên 
STT 
Loại sử dụng 
đất 
Kiểu sử dụng đất 
GTNC 
Lao 
động 
Mức độ 
chấp nhận 
của ngƣời 
dân 
Khả năng 
tiêu thụ 
sản phẩm 
Phân 
cấp 
(1000 đ) (công/ha) (%) (%) 
Tiểu vùng lòng chảo 
1 
Chuyên lúa 
đặc sản 
Lúa xuân – lúa mùa (đặc sản) 136,1 555 75,0 90,0 H 
2 
2 lúa- màu 
Lúa xuân –Lúa mùa -Ngô đông 138,1 608 72,0 64,0 H 
3 Lúa xuân – Lúa mùa - Đậu tƣơng 148,4 585 75,0 63,0 H 
4 Lúa xuân – Lúa mùa - Khoai tây 133,0 832 70,0 64,5 H 
5 Lúa xuân – Lúa mùa - Rau đông 125,7 949 71,0 65,0 H 
6 Lúa xuân – Lúa mùa - Lạc 134,4 592 75,0 61,5 H 
7 Chuyên màu Chuyên rau an toàn 228,8 650 65,0 62,2 M 
8 Chuyên cá Cá 327,3 900 39,2 25,6 M 
9 
Chăn nuôi 
Trâu 118,2 9 35,2 73,0 M 
10 Bò 178,9 7 35,0 72,0 M 
Tiểu vùng đất dốc 
1 Chuyên lúa Lúa xuân – lúa mùa 90,5 743 46,2 54,3 M 
2 
Lúa ruộng bậc 
thang 
Lúa ruộng bậc thang 88,6 210 48,7 61,2 M 
3 Lúa - Cá Lúa-Cá 86,8 691 47,8 58,3 L 
4 Cây công nghiệp 
hàng năm 
Đậu tƣơng 68,5 595 45,0 75,0 M 
5 Bông 46,1 75 47,0 43,0 L 
6 
Cây ăn quả 
Cam, Quýt 170,0 380 60,0 85,0 H 
7 Xoài 149,1 70 32,0 53,0 L 
8 Nhãn,Vải 168,4 180 45,0 56,0 L 
9 Nông lâm kết 
hợp 
Lúa nƣơng 58,0 88 75,0 63,2 M 
10 Ngô xen rừng 147,9 519 68,0 61,3 M 
11 
Chăn nuôi 
Trâu 172,3 11 36,0 75,0 M 
12 Dê 263, 5 11 31,0 71,0 M 
 87 
- Xét về khả năng thu hút số lƣợng ngày công lao động các loại hình sử 
dụng đất cho thấy: Tiểu vùng lòng chảo các kiểu sử dụng đất đều cần nhiều công 
lao động, kiểu sử dụng nuôi cá cần nhiều công lao động nhất là 900 công/ha; kiểu 
sử dụng đất chuyên lúa đặc sản sử dụng ít công nhất cụ thể cần 555 công/ha. Tiểu 
vùng đất dốc thu hút đƣợc số lƣợng công lao động ít hơn, kiểu sử dụng đất lúa 
xuân – lúa mùa cần nhiều công nhất 743 công/ha và sử dụng ít công nhất đối với 
kiểu sử dụng đất trồng xoài cần 70 công/ha. Kiểu sử dụng đất chăn nuôi trâu, 
bò,... ở cả hai tiểu vùng đều sử dụng ít công lao động nhất, do ngƣời dân địa 
phƣơng sử dụng phƣơng thức chăn thả tự nhiên dƣới tán rừng. 
- Về giá trị ngày công lao động, kết quả điều tra cho thấy: Giá trị ngày 
công của các kiểu sử dụng đất ở tiểu vùng lòng chảo cao hơn các kiểu sử dụng 
đất ở tiểu vùng đồi núi. Đối với tiểu vùng lòng chảo kiểu sử dụng đất nuôi cá với 
giá trị ngày công cao nhất 327.000 đồng, thấp nhất kiểu sử dụng đất chăn nuôi 
trâu đạt 118.000 đồng. Tiểu vùng đất dốc kiểu sử dụng đất chăn nuôi đạt giá trị 
ngày công cao đạt 118.000 -172.000 đồng. 
- Mức độ chấp nhận của ngƣời dân từ kết quả điều tra phỏng vấn nông hộ 
thấy rằng các kiểu sử dụng đất ở cả hai tiểu vùng đều đƣợc ngƣời dân chấp nhận 
ở mức cao do phù hợp với kinh nghiệm nông nghiệp, giữ đƣợc phong tục tập 
quán truyền thống và phù hợp với năng lực sản xuất của ngƣời dân. Trong đó, 
kiểu sử dụng đất nuôi cá ở tiểu vùng lòng chảo đòi hỏi ngƣời dân phải có kinh 
nghiêm sản xuất, đầu tƣ kỹ thuật cao hơn nên so với năng lực hiện có thì mức độ 
chấp nhận của ngƣời dân đạt 39,2%. 
- Khả năng tiêu thụ sản phẩm của ngƣời dân địa phƣơng đƣợc điều tra 
trong bảng 4.11 ở cả 2 tiểu vùng đều có khả năng tiêu thụ sản phẩm đạt cao trong 
kiểu sử đất chuyên lúa đặc sản, 2 lúa màu và chuyên rau cho khả năng tiêu thụ 
sản phẩm cao nhất đạt 90%, kiểu sử dụng đất chăn nuôi ở cả 2 tiểu vùng đều đạt 
cao từ 71-75%. Từ đó thấy rằng thị trƣờng sản phẩm nông nghiệp nhƣ lúa gạo, 
rau, thịt các loại...có khả năng tiêu thụ tƣơng đối ổn định, đảm bảo chất lƣợng và 
mang tính hàng hóa cao, sản phẩm từ các kiểu sử dụng đất đảm bảo an ninh 
lƣơng thực. Ngoài ra, các kiểu sử dụng đất nhƣ lúa nƣơng, ruộng bậc thang, trồng 
rừng... còn tạo điểm nhấn trong cảnh quan thiên nhiên thu hút khách du lịch. 
c. Hiệu quả môi trường 
Huyện Điện Biên là vùng đồi núi có địa hình đa dạng thung lũng, bồn địa 
xen với đồi núi cao, có thể áp dụng nhiều kiểu sử dụng đất khác nhau. Trong quá 
 88 
trình sử dụng đất cho các mục đích sản xuất nông, lâm nghiệp sẽ có những tác 
động tƣơng hỗ và những tác động tiêu cực về môi trƣờng. Để đánh giá hiệu quả 
môi trƣờng trong sử dụng đất nông ng