Luận án Nghiên cứu xác định giống và biện pháp kỹ thuật canh tác đậu xanh ở Nghệ An và Hà Tĩnh

iữa công thức để hạn và có 
tưới trong cùng một thời kỳ thì cường độ quang hợp chênh lệch rõ rệt (bảng 
3.18). 
Ở thời kỳ cây bắt đầu ra hoa, sau 11 ngày để hạn, cường độ quang hợp 
của 2 giống giảm rất rõ rệt biểu hiện ở giống NTB02 chỉ đạt 
92 
2,79µmolCO2/m
2/s so với 10,51µmolCO2/m
2/s trong điều kiện có tưới. Giá trị 
tương ứng đối với giống ĐXVN5 là 2,23µmolCO2/m
2/s và 
10,66µmolCO2/m
2/s. Bước sang thời kỳ hoa nở rộ, ở công thức để hạn cường 
độ quang hợp đã giảm xuống chỉ còn 1,77µmolCO2/m
2/s đối với giống 
NTB02 và 1,61µmolCO2/m
2/s đối với giống ĐXVN5, trong khi đó tưới nước 
đẩy đủ cường độ quang hợp cũng có xu hướng giảm xuống thấp hơn so với 
thời kỳ cây bắt đầu ra hoa và đạt khá cao với giống NTB02 là 
8,84µmolCO2/m
2/s và với giống ĐXVN5 là 9,18µmolCO2/m
2/s. 
Bảng 3.18. Ảnh hưởng của hạn đến cường độ quang hợp và cường độ 
thoát hơi nước của giống đậu xanh NTB02 và ĐXVN5 
Iqh (µmolCO2/m
2/s) Itn (mmolH2O/m
2/s) Thời kỳ gây 
hạn 
Tên 
giống Tưới Hạn Tưới Hạn 
NTB02 10,51 2,79 3,81 1,48 Thời kỳ bắt 
đầu ra hoa ĐXVN5 10,66 2,23 3,53 1,56 
NTB02 8,84 1,77 3,84 0,92 Thời kỳ ra 
hoa rộ ĐXVN5 9,18 1,61 3,52 0,84 
NTB02 7,14 0,43 2,79 0,41 Thời kỳ quả 
mẩy ĐXVN5 7,43 0,31 2,87 0,33 
Iqh: Cường độ quang hợp (µmolCO2/m
2/s); Itn: Cường độ thoát hơi nước 
((mmol H2O/m
2 /s) 
Đến thời kỳ quả vào mẩy, cường độ quang hợp của 2 giống ở cả hai 
công thức để hạn và có tưới đều giảm xuống thấp hơn so với hai thời kỳ cây 
bắt đầu ra hoa và thời kỳ ra hoa rộ, biểu hiện ở công thức tưới nước đầy đủ 
cường độ quang hợp của giống NTB02 đạt 7,14µmolCO2/m
2/s và giống 
ĐXVN5 đạt 7,43µmolCO2/m
2/s, cũng tương tự như công thức tưới nước đầy 
đủ công thức để hạn thời kỳ này cũng có cường độ quang hợp chỉ đạt 
0,43µmolCO2/m
2/s đối với giống NTB02 và 0,31µmolCO2/m
2/s đối với giống 
93 
ĐXVN5. Kết quả trong thí nghiệm này cũng tương tự như những thí nghiệm 
trước đây (Trần Anh Tuấn và cs., 2007; Vũ Ngọc Thắng và cs., 2008). 
Cường độ thoát hơi nước của 2 giống ở cả điều kiện có tưới và gây hạn 
đều giảm dần qua các thời kỳ từ khi cây bắt đầu ra hoa và đạt giá trị thấp vào 
thời kỳ quả mẩy (bảng 3.18). Gây hạn ở thời kỳ bắt đầu ra hoa giống NTB02 
trong điều kiện có tưới cường độ thoát hơi nước đạt 3,81 (mmolH2O/m
2/s), 
khi để hạn chỉ số này chỉ còn 1,48 (mmolH2O/m
2/s). Đối với giống ĐXVN5 
cường độ thoát hơi nước ở công thức có tưới đạt 3,53 (mmolH2O/m
2/s) thì 
trong điều kiện hạn chỉ đạt 1,56 (mmolH2O/m
2/s). Khi tiến hành để hạn ở thời 
kỳ cây ra hoa rộ cường độ thoát hơi nước ở công thức có tưới đối với giống 
NTB02 là 3,84 (mmolH2O/m
2/s), đối với giống ĐXVN5 là 3,52 
(mmolH2O/m
2/s). Khi để hạn cường độ thoát hơi nước ở cả 2 giống đều giảm 
xuống rất thấp chỉ còn tương ứng là 0,92 (mmolH2O/m
2/s) và 0,84 
(mmolH2O/m
2/s). Cường độ thoát hơi nước giảm mạnh nhất khi cây bước vào 
thời kỳ quả vào mẩy, sự chênh lệch giữa công thức có tưới và công thức hạn 
càng biểu hiện rõ rệt. Trong điều kiện có tưới cường độ thoát hơi nước ở 2 
giống chỉ đạt 2,79 (mmolH2O/m
2/s) ở giống NTB02 và 2,87 (mmolH2O/m
2/s) 
ở giống ĐXVN5. Bên cạnh đó công thức để hạn thì chỉ số này giảm xuống rất 
thấp, giống NTB02 chỉ đạt 0,41 (mmolH2O/m
2/s) và giống ĐXVN5 chỉ đạt 
0,33 (mmolH2O/m
2/s). 
3.2.3.4. Ảnh hưởng của hạn đến độ thiếu hụt bão hòa nước và hàm lượng diệp 
lục trong lá (chỉ số Spad) 
Độ thiếu hụt bão hòa nước (ĐTHBHN) khác nhau rõ rệt giữa các giống 
và đặc biệt khác biệt khá cao giữa các điều kiện đủ nước và điều kiện thiếu 
nước trong cùng một giống (bảng 3.19). Nhìn chung trong điều kiện hạn và có 
tưới độ thiếu hụt bão hòa nước tăng dần từ thời kỳ bắt đầu ra hoa và đạt giá trị 
cao vào thời kỳ quả mẩy. Điều đó chứng tỏ, thời kỳ quả mẩy nhu cầu nước 
94 
của cây là cao nhất, thiếu nước trong thời kỳ này sẽ làm giảm năng suất của 
cây. Giống ĐXVN5 có độ thiếu hụt bão hòa nước cao hơn so với giống 
NTB02 là 5,63%. 
Bảng 3.19. Ảnh hưởng của hạn đến độ thiếu hụt bão hòa nước và hàm 
lượng diệp lục của giống đậu xanh NTB02 và ĐXVN5 
ĐTHBHN (%) Hàm lượng diệp lục 
(Spad) Thời kỳ gây 
hạn 
Tên 
giống 
Tưới Hạn Tưới Hạn 
NTB02 7,15 26,26 43,40 44,66 Thời kỳ bắt 
đầu ra hoa ĐXVN5 10,15 27,58 41,00 39,80 
NTB02 10,30 31,02 46,14 44,36 Thời kỳ ra 
hoa rộ ĐXVN5 13,40 34,60 39,07 28,35 
NTB02 14,90 40,29 46,74 39,12 Thời kỳ quả 
mẩy ĐXVN5 15,41 45,92 40,46 39,33 
ĐTHBHN: Độ thiếu hụt bão hòa nước 
Hàm lượng diệp lục trong lá không có sự thay đổi rõ rệt qua các thời kỳ 
ở cả điều kiện hạn và tươi nước đầy đủ (bảng 3.19). Tuy nhiên, ở điều kiện 
hạn hàm lượng diệp lục trong lá có xu hướng thấp hơn so với điều kiện tưới 
nước đầy đủ. Mức độ ảnh hưởng của giống NTB02 ở các thời kỳ chênh lệch 
không nhiều. Trong khi đó giống ĐXVN5 lại bị ảnh hưởng lớn ở thời kỳ ra 
hoa rộ hàm lượng diệp lục trong lá đạt 28,35 Spad. 
3.2.3.5. Ảnh hưởng của hạn đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất 
của giống đậu xanh NTB02 và ĐXVN5 
Thiếu nước ở tất cả các thời kỳ đều ảnh hưởng tới tổng số quả trên cây 
nhưng thiếu nước ở thời kỳ ra hoa rộ ảnh hưởng rõ rệt nhất. Tuy nhiên thiếu 
nước ở thời kỳ bắt đầu ra hoa và ra hoa rộ không ảnh hưởng đến khối lượng 
1.000 hạt so với thiếu nước ở giai đoạn sau (bảng 3.20). Trong khi đó khối 
95 
lượng hạt giảm rất lớn khi cây bị hạn ở giai đoạn quả mẩy so với tưới nước 
đầy đủ dẫn đến năng suất cá thể bị ảnh hưởng đáng kể. 
Thiếu nước ở thời kỳ cây bắt đầu ra hoa đã làm giảm đáng kể tỷ lệ đậu 
quả ảnh hưởng đến năng suất cũng như mức độ suy giảm năng suất của cây. 
Giống NTB02 trong điều kiện tưới nước đầy đủ năng suất cá thể đạt 4,65g, 
trong điều kiện hạn năng suất cá thể giảm 30,94% chỉ còn 3,21g. Giống 
ĐXVN5 trong điều kiện hạn năng suất là 2,78g giảm 40,95% so với trong 
điều kiện tưới nước đầy đủ. Để hạn thời kỳ cây ra hoa rộ không những làm 
giảm khả năng đậu quả mà khối lượng hạt cũng bị ảnh hưởng. Do đó, mức 
suy giảm năng suất cá thể ở thời kỳ này là khá cao. Giống NTB02 suy giảm 
năng suất 46,26 %, giống ĐXVN5 suy giảm năng suất 48,04 % so với công 
thức tưới nước đầy đủ. Đến thời kỳ quả mẩy, hạn làm giảm năng suất nhiều 
nhất do giảm khối lượng 1.000 hạt và tăng tỷ lệ hạt lép. Giống NTB02 ở công 
thức tưới nước đầy đủ năng suất cá thể đạt 4,62 g, ở công thức để hạn giảm 
56,62 % chỉ còn 2,00 g. Giống ĐXVN5, trong điều kiện hạn năng suất cá thể 
chỉ đạt 1,81 g suy giảm 61,01 % so với trong điều kiện tưới nước đầy đủ đạt 
4,65 g. 
Như vậy, trong cả 3 thời kỳ để hạn thì thời kỳ quả mẩy có mức suy 
giảm năng suất lớn nhất chứng tỏ ở thời kỳ này khả năng chống chịu với điều 
kiện hạn hán của cây là kém nhất. Tương tự như những nghiên cứu trước đây 
(Dorgan et al., 2007; Trần Anh Tuấn và cs., 2007; Vũ Ngọc Thắng và cs., 
2008). Nếu xét theo thời kỳ gây hạn, khối lượng 1.000 hạt và năng suất cá thể 
đều giảm khác nhau ở mức tin cây (P<0,05), được xếp theo thứ tự: thời kỳ 
quả mẩy, thời kỳ ra hoa rộ và tiếp đến là thời kỳ bắt đầu ra hoa. Giữa 2 giống 
tham gia thí nghiệm thì giống NTB02 có mức suy giảm năng suất thấp hơn 
giống ĐXVN5 trong cùng điều kiện, điều này cho thấy giống NTB02 có khả 
năng chịu hạn tốt hơn giống ĐXVN5. 
96 
Tóm lại: Thiếu nước ở ba thời kỳ (bắt đầu ra hoa; ra hoa rộ và quả 
mẩy) của hai giống đậu xanh NTB02 và ĐXVN5 làm giảm rõ rệt đến các chỉ 
tiêu sinh trưởng, cường độ quang hợp, cường độ thoát hơi nước, tăng sự thiếu 
hụt bão hoàn nước, làm giảm khối lượng hạt và năng suất cá thể so với điều 
kiện tưới nước đầy đủ. Nếu hạn ở giai đoạn đầu của thời kỳ sinh trưởng sinh 
thực cây có khả năng phục hồi tốt hơn và ảnh hưởng tới năng suất nhẹ hơn ở 
các giai đoạn sau. Sự suy giảm năng suất mạnh nhất khi thiếu nước ở thời kỳ 
quả mẩy. 
Kết quả nghiên cứu cho thấy hai giống đậu xanh trong thí nghiệm 
NTB02 và ĐXVN5, khá mẫn cảm với sự thiếu hụt nước ở thời kỳ sinh trưởng 
sinh thực bắt đầu từ khi ra hoa tới khi quả mẩy. Gây hạn trong giai đoạn này 
có thể đánh giá và xác định nhanh các nguồn gen có khả năng chịu hạn phục 
vụ cho chương trình chọn tạo giống 
Bảng 3.20. Ảnh hưởng của hạn đến các yếu tố cấu thành năng suất và 
năng suất của giống đậu xanh NTB02 và ĐXVN5 
Tổng số 
quả/cây (quả) 
P1.000 hạt 
(g) 
Năng suất cá 
thể (g/cây) 
Thời kỳ 
gây hạn 
Tên 
giống Tưới Hạn Tưới Hạn Tưới Hạn 
MSGNS 
(%) 
NTB02 13,4 8,2 60,3 58,9 4,65 3,21 30,94 Thời kỳ 
bắt đầu 
ra hoa ĐXVN5 11,0 6,8 55,5 54,4 4,71 2,78 40,95 
NTB02 12,6 7,2 61,6 57,9 4,81 2,58 46,26 
Thời kỳ 
ra hoa rộ ĐXVN5 10,4 6,2 59,8 53,2 4,73 2,46 48,04 
NTB02 11,8 8,8 64,1 55,5 4,62 2,00 56,62 
Thời kỳ 
quả mẩy ĐXVN5 10,8 8,2 57,4 45,1 4,65 1,81 61,01 
MSGNS: Mức suy giảm năng suất 
97 
3.3. Nghiên cứu một số kỹ thuật canh tác chính cho các giống đậu xanh 
triển vọng tại Nghệ An và Hà Tĩnh 
3.3.1. Nghiên cứu xác định thời vụ trồng thích hợp cho giống đậu xanh 
ĐX14 
 Ở các tỉnh Bắc Trung Bộ nói chung và Nghệ An, Hà Tĩnh nói riêng, 
đậu xanh được nông dân sản xuất trong vụ hè sau khi thu hoạch lạc xuân hay 
ngô Xuân là chủ yếu và sau đậu xanh là ngô thu đông. Tuy nhiên, để xác định 
được khung thời vụ đạt năng suất cao nhất thì cần có những nghiên cứu khoa 
học để làm cơ sở khuyến cáo cho sản xuất, tránh tình trạng nông dân gieo 
trồng đậu xanh tự phát, thiếu tập trung như hiện nay. 
Qua điều tra đánh giá thời vụ gieo trồng đậu xanh ở 2 tỉnh Nghệ An và 
Hà Tĩnh thường tập trung gieo trồng từ 20-28/6 hàng năm hay xung quanh 5/5 
âm lịch. Thời vụ gieo trồng đậu xanh từ 20-28/6 hàng năm chỉ thích hợp với 
giống đậu tằm địa phương thời gian sinh trưởng ngắn trung bình 60 ngày, 
hiện nay trong sản xuất đã bổ sung một số giống đậu xanh mới ĐX11; 
ĐX208; KP11 thời gian sinh trưởng 70-75 ngày. Với thời gian gieo đậu 
xanh như trên các giống đậu mới bị ảnh hưởng lớn về năng suất giai đoạn thu 
hoạch quả đợt 2 và đợt 3 do mưa nhiều. Trong khuôn khổ của nội dung 
nghiên cứu này, chúng tôi nghiên cứu đánh giá một số thời vụ gieo trồng đậu 
xanh để tìm ra thời vụ thích hợp cho các giống đậu xanh mới. Đề tài sẽ tập 
trung theo dõi, đánh giá các chỉ tiêu có liên quan giữa năng suất với thời vụ 
trồng cũng như thời vụ gieo hợp lý cho các cây trồng khác trong cơ cấu cây 
trồng của địa phương như sau: 
3.3.1.1. Thời gian sinh trưởng của giống đậu xanh ĐX14 
Đánh giá ảnh hưởng của các thời vụ gieo trồng đến quá trình sinh 
trưởng đậu xanh ĐX14 sẽ là cơ sở để xây dựng cơ cấu mùa vụ đạt hiệu quả 
kinh tế cao. Kết quả nghiên cứu được trình bày ở bảng 3.21 cho thấy: Thời 
98 
gian từ mọc đến ra hoa của các thời vụ gieo trồng khác nhau có sự biến động 
không đáng kể, gieo đậu xanh ở thời vụ muộn thì thời gian từ mọc đến ra hoa 
ngắn hơn so với gieo ở thời vụ sớm. Thời gian sinh trưởng của giống đậu 
xanh ĐX14 tại 2 điểm nghiên cứu Nghệ An và Hà Tĩnh qua 2 năm đánh giá 
cho thấy: Tại Nghệ An thời gian sinh trưởng của giống đậu xanh ĐX14 biến 
động từ 72-75 ngày, gieo đậu xanh ở thời vụ 8/6 và 15/6 thời gian sinh trưởng 
của đậu xanh dài hơn 3 ngày so với gieo đậu xanh ở thời vụ muộn. Tại Hà 
Tĩnh thời gian sinh trưởng của đậu xanh biến động từ 73-76 ngày, gieo đậu 
xanh ở thời vụ 8/6 thời gian sinh trưởng dài nhất 76 ngày. 
Bảng 3.21. Ảnh hưởng của thời vụ gieo đến thời gian sinh trưởng 
của giống đậu xanh ĐX14 (ngày) 
Thời gian từ mọc - ra hoa TGST 
Thời vụ 
Nghệ An Hà Tĩnh Nghệ An Hà Tĩnh 
8/6 37 39 75 76 
15/6 37 38 75 75 
22/6 (đ/c) 37 38 72 75 
29/6 36 37 72 73 
6/7 36 37 72 73 
(số liệu trung bình năm 2012, 2013) 
3.3.1.2. Đặc điểm nông học của giống đậu xanh ĐX14 
Kết quả đánh giá một số đặc điểm nông học của giống đậu xanh ĐX14 
trong vụ hè khi gieo ở các thời điểm khác nhau được trình bày ở bảng 3.22 
cho thấy: Chiều cao cây của giống đậu xanh ĐX14 tại Nghệ An biến động từ 
63,1-68,5 cm, gieo đậu xanh ở thời vụ sớm 8/6 chiều cao cây đạt cao nhất 
(68,5 cm). 
99 
 Tại Hà Tĩnh chiều cao cây biến động từ 56,4 - 60,3 cm, gieo đậu xanh 
sớm ở thời vụ 8/6 chiều cao cây đậu xanh cũng đạt cao nhất. Chiều cao cây 
của giống ĐX14 giảm dần theo thời gian gieo muộn dần, thấp nhất ở thời vụ 
gieo 6/7 (59,8 cm). 
 Tương tự như chiều cao cây số cành cấp 1 trung bình đạt cao nhất cũng 
ở thời vụ sớm. 
Bảng 3.22. Ảnh hưởng của thời vụ gieo đến chiều cao cây và số cành cấp 
I/cây của giống đậu xanh ĐX14 
Chiều cao cây (cm) Số cành cấp 1 
Thời vụ Nghệ 
An 
Hà 
Tĩnh TB 
Nghệ 
An 
Hà 
Tĩnh TB 
8/6 68,5 60,3 64,4 1,4 0,5 1,0 
15/6 67,7 58,7 63,2 0,8 0,5 0,7 
22/6 (đ/c) 67,8 57,6 62,7 0,3 0,7 0,5 
29/6 65,7 56,9 61,3 0,5 0,4 0,5 
6/7 63,1 56,4 59,8 0,9 0,4 0,7 
* Số liệu trung bình năm 2012, 2013 
3.3.1.3. Ảnh hưởng của thời vụ gieo đến mức độ nhiễm sâu bệnh và khả năng 
chống đổ của giống đậu xanh ĐX14 
Kết quả được trình bày ở bảng 3.23 cho thấy: Ở các thời vụ gieo khác 
nhau tại cả hai điểm nghiên cứu, Nghệ An và Hà Tĩnh thì giống ĐX14 không 
có hiện tượng bị đổ (điểm 1). Mức độ nhiễm bệnh đốm nâu của giống đậu 
xanh ĐX14 tăng dần theo thời vụ gieo. Ở Nghệ An và Hà Tĩnh điểm bệnh 
đốm nâu biến động từ 2,0 - 2,7 điểm, thời vụ gieo trồng 8/6 mức độ nhiễm 
bệnh đốm nâu thấp nhất 2,0 điểm. Mức độ gây hại của sâu đục quả khi gieo 
trồng đậu xanh ở các thời vụ khác nhau qua 2 năm nghiên cứu cho thấy ở 2 
điểm Nghệ An và Hà Tĩnh mức độ gây hại của sâu đục quả ở thời vụ sớm 
100 
luôn cao hơn so với thời vụ muộn. Tuy nhiên, gieo vào khoảng từ 22-29/6 thì 
tỷ lệ sâu đục quả thấp hơn so với gieo từ 8-15/6 hoặc muộn hơn từ 29/6 – 6/7. 
Gieo đậu xanh ở thời vụ 22/6 có tỷ lệ sâu đục quả thấp nhất so với 4 thời vụ 
cùng đánh giá. 
Bảng 3.23. Ảnh hưởng của thời vụ gieo đến mức độ nhiễm sâu bệnh hại và 
khả năng chống đổ của giống đậu xanh ĐX14 trong vụ hè. 
Chống đổ 
(điểm) 
Bệnh đốm nâu 
(điểm) 
Sâu đục quả 
(%) 
Thời vụ 
Nghệ 
An 
Hà 
Tĩnh 
Nghệ 
An 
Hà 
Tĩnh 
Nghệ 
An 
Hà 
Tĩnh 
8/6 1,0 1,0 2,0 2,0 6,3 7,3 
15/6 1,0 1,0 2,1 2,3 6,1 6,7 
22/6 (đ/c) 1,0 1,0 2,3 2,7 5,8 5,3 
29/6 1,0 1,0 2,7 2,3 5,6 6,6 
6/7 1,0 1,0 2,7 2,3 6,0 6,5 
* Số liệu trung bình năm 2012, 2013 
3.3.1.4. Ảnh hưởng của thời vụ gieo đến các yếu tố cấu thành năng suất giống 
đậu xanh ĐX14 
* Ảnh hưởng của thời vụ gieo đến các yếu tố cấu thành năng suất giống đậu 
xanh ĐX14 trong vụ hè tại Nghệ An 
 Kết quả nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng của thời vụ gieo trồng đến các 
yếu tố cấu thành năng suất đậu xanh ĐX14 tại Nghệ An được trình bày ở 
bảng 3.24 cho thấy: Số quả chắc trên cây ở các thời vụ gieo trồng khác nhau 
thì khác nhau, gieo đậu xanh giống ĐX14 ở thời vụ sớm 8/6 luôn đạt số quả 
chắc trên cây cao nhất ở các năm 2012 và 2013 lần lượt là 21,7 quả/cây và 
18,7 quả/cây. Gieo ở thời vụ muộn 6/7 số quả chắc trên cây đạt thấp nhất 10,0 
quả/cây năm 2012 và 14,2 quả/cây năm 2013. 
101 
 Số hạt trên quả trung bình qua 2 năm tại Nghệ An biến động từ 11,7 - 
12,2 hạt/quả. Khối lượng 1.000 hạt của giống đậu xanh ĐX14 có sự sai khác 
đáng kể khi gieo trồng ở các thời vụ khác nhau. Năm 2012 khối lượng 1.000 
hạt giống đậu xanh ĐX14 biến động từ 57,9 - 60,6 g, năm 2013 biến động từ 
55,6 - 60,0 g. Trồng đậu xanh ở thời vụ 15/6 luôn đạt khối lượng 1.000 hạt 
cao nhất ở cả 2 năm nghiên cứu. 
Bảng 3.24. Ảnh hưởng của thời vụ gieo đến các yếu tố cấu thành năng suất 
giống đậu xanh ĐX14 trong vụ hè tại Nghệ An 
Số quả chắc/cây 
(quả) 
Số hạt/quả 
(hạt) 
Khối lượng 1.000 
hạt (g) Thời vụ 
2012 2013 TB 2012 2013 TB 2012 2013 TB 
8/6 21,7 18,7 20,2 12,3 12,1 12,2 60,5 59,7 60,1 
15/6 19,8 18,8 19,3 12,1 12,0 12,1 60,6 60,0 60,3 
22/6 
(đ/c) 
17,3 14,6 16,0 12,1 12,0 12,0 60,5 59,4 59,9 
29/6 16,7 14,5 15,6 12,0 12,0 12,0 58,8 55,6 57,2 
6/7 10,0 14,2 12,1 11,6 11,8 11,7 57,9 55,6 56,7 
* Ảnh hưởng của thời vụ gieo đến các yếu tố cấu thành năng suất giống đậu 
xanh ĐX14 trong vụ hè tại Hà Tĩnh 
 Các yếu tố cấu thành năng suất của giống đậu xanh ĐX14 tại Hà Tĩnh 
qua 2 năm nghiên cứu được trình bày ở bảng 3.25 cho thấy: Số quả chắc trung 
bình trên cây biến động từ 10,9 - 15,2 quả/cây, thời vụ gieo trồng 8/6 đạt số 
quả chắc trên cây cao nhất 15,2 quả/cây. Thời vụ gieo trồng muộn 6/7 đạt số 
quả chắc/cây thấp nhất, trung bình đạt 10,9 quả/cây. 
102 
 Số hạt trên quả của giống đậu xanh ĐX14 tại Hà Tĩnh khi gieo trồng ở 
các thời vụ khác nhau giảm dần theo thời vụ từ 8/6-6/7, số hạt trên quả trung 
bình biến động từ 10,2 - 11,0 hạt/quả. 
 Khối lượng 1.000 hạt của giống đậu xanh ĐX14 cũng có sự biến động 
đáng kể khi gieo trồng ở các thời vụ khác nhau. Khối lượng 1.000 hạt trung 
bình qua 2 năm biến động từ 58,1 - 61,1 g. Trồng giống đậu xanh ĐX14 ở 
thời vụ 15/6 đạt khối lượng 1.000 hạt cao nhất 61,1 g. 
Bảng 3.25. Ảnh hưởng của thời vụ gieo đến các yếu tố cấu thành năng suất 
giống đậu xanh ĐX14 trong vụ hè tại Hà Tĩnh 
Số quả chắc/cây 
(quả) 
Số hạt/quả 
(hạt) 
Khối lượng 1.000 
hạt (g) Thời vụ 
2012 2013 TB 2012 2013 TB 2012 2013 TB 
8/6 16,3 14,1 15,2 11,2 10,8 11,0 60,7 61,1 60,9 
15/6 16,8 12,6 14,7 10,8 10,4 10,6 61,6 60,7 61,1 
22/6 
(đ/c) 
11,4 11,7 11,6 10,6 10,3 10,5 58,9 60,0 59,4 
29/6 11,8 10,3 11,1 10,3 10,1 10,2 58,1 59,5 58,8 
6/7 11,6 10,1 10,9 10,3 10,0 10,2 56,7 59,5 58,1 
3.3.1.5. Năng suất thực thu của giống đậu xanh ĐX14 trong vụ hè 
 Kết quả đánh giá ảnh hưởng của thời vụ gieo đến năng suất thực thu 
của giống đậu xanh ĐX14, được trình bày ở bảng 3.26: Năng suất thực thu 
của giống đậu xanh ĐX14 tại Nghệ An khi gieo trồng ở 5 thời vụ khác nhau 
từ 8/6 - 6/7 năm 2012 biến động từ 813 – 1.955 kg/ha. Vượt giới hạn sai khác 
có ý nghĩa ở mức xác suất 95% so với đối chứng (22/6) chỉ có 2 thời vụ có 
năng suất thực thu cao hơn là thời vụ gieo (8/6) và (15/6) và năng suất thực 
thu đạt cao hơn so với đối chứng từ 376 - 647 kg/ha. Trồng đậu xanh giống 
103 
ĐX14 trong năm 2012 ở thời vụ (8/6) đạt năng suất thực thu cao nhất 1.955 
kg/ha. 
 Năng suất thực thu của giống đậu xanh ĐX14 trong năm 2013 tại Nghệ 
An biến động từ 860 – 1.462 kg/ha. Trồng đậu xanh ở các thời vụ muộn năng 
suất đậu xanh thấp và thấp hơn so với đối chứng. Năng suất thực thu của các 
thời vụ (8/6) và (15/6) đạt cao hơn so với đối chứng từ 356 - 421 kg/ha sai 
khác có ý nghĩa ở mức xác suất 95%.. 
Bảng 3.26. Ảnh hưởng của thời vụ gieo đến năng suất thực thu của giống 
đậu xanh ĐX14 trong vụ hè (kg/ha). 
Nghệ An Hà Tĩnh 
Thời vụ 
2012 2013 TB 2012 2013 TB 
8/6 1.955 1.462 1.709 1.992 1.420 1.706 
15/6 1.684 1.397 1.541 1.974 1.210 1.592 
22/6 (đ/c) 1.308 1.041 1.175 1.036 1.070 1.053 
29/6 1.306 906 1.106 1.003 1.020 1.012 
6/7 813 860 836 873 1.000 937 
CV % 10,69 11,57 10,95 11,15 
LSD 5% 284 247 284 240 
 Tại Hà Tĩnh khi gieo đậu xanh ở 5 khung thời vụ khác nhau trong năm 
2012 năng suất đậu xanh biến động từ 873 – 1.992 kg/ha. Gieo trồng đậu 
xanh muộn ở thời vụ (19/6) và (6/7) ảnh hưởng rất lớn đến năng suất thực thu 
đậu xanh và năng suất thu được thấp hơn so với đối chứng. Trồng đậu xanh ở 
thời vụ 8/6 và 15/6 đạt năng suất thực thu cao hơn so với đối chứng từ 938 - 
956 kg/ha và vượt giới hạn sai khác có ý nghĩa ở mức xác suất 95%. Mặc dù, 
ở các thời vụ gieo trồng khác nhau trong vụ hè năm 2013 năng suất thực thu 
của giống đậu xanh ĐX14 tại Hà Tĩnh có biến động từ 1.000 – 1.420 kg/ha. 
104 
Nhưng sai khác có ý nghĩa ở mức xác suất 95% chỉ có thời vụ (8/6), năng suất 
thực thu cao hơn so với đối chứng là 350 kg/ha. 
 Tóm lại: Qua 2 năm nghiên cứu đánh giá tại 2 điểm Nghệ An và Hà 
Tĩnh ở các thời vụ gieo trồng khác nhau thì thời gian từ mọc đến ra hoa và 
thời gian sinh trưởng của giống đậu xanh ĐX14 cũng khác nhau. Gieo đậu 
xanh ở thời vụ sớm thì thời gian từ mọc đến ra hoa kéo dài thêm 1-2 ngày và 
tổng thời gian sinh trưởng dài hơn 2-3 ngày so với thời vụ gieo muộn vào 
cuối tháng 6 đầu tháng 7. 
 Gieo giống đậu xanh ĐX14 ở thời vụ sớm 8/6 luôn đạt số quả 
chắc/cây, số hạt/quả và khối lượng 1.000 hạt cao nhất. Ở thời vụ này năng 
suất giống đậu xanh ĐX14 đạt cao nhất từ 1.706 – 1.709 kg/ha. Do đó cần bố 
trí gieo trồng vụ lạc