Luận án Nghiên cứu xây dựng quy trình công nghệ chiết tách, xác định thành phần hóa học của rễ cây mật nhân (eurycoma longifolia jack) ở miến Trung - Tây Nguyên và ứng dụng trong công nghiệp thực phẩm

ến quá trình 
chiết mật nhân Thí nghiệm được thực hiện với các thông số được trình bày ở 
bảng 2 4. 
Bảng 2.4. Bố trí thí nghiệm khảo sát yếu tố tỷ lệ dung môi/ nguyên liệu 
Số thứ tự mẫu 5 6 7 8 
Tỷ lệ dung môi/ nguyên liệu (mL/g) 10/1 20/1 30/1 40/1 
Thời gian chiết (phút) 120 
Nhiệt độ chiết (oC) Đã khảo sát tại thí nghiệm 1 
Hàm lượng EL4 (mg/kg) Y5 Y6 Y7 Y8 
 Thí nghiệm 3: Khảo sát ảnh hưởng của thời gian chiết đến quá trình chiết mật 
nhân Thí nghiệm được thực hiện với các thông số được trình bày ở bảng 2 5. 
53 
Bảng 2.5. Bố trí thí nghiệm khảo sát yếu tố thời gian chiết 
Số thứ tự mẫu 9 10 11 12 
Thời gian chiết (phút) 60 90 120 150 
Nhiệt độ chiết (oC) Đã khảo sát tại thí nghiệm 1 
Tỷ lệ dung môi/nguyên liệu (mL/g) Đã tối khảo sát thí nghiệm 2 
Hàm lượng EL4 (mg/kg) Y9 Y10 Y11 Y12 
Hàm mục tiêu Y: Hàm lượng chất EL4 cao nhất Định lượng chất EL4 có trong 
mẫu bằng hệ thống HPLC dựa trên nguyên tắc: Xác định diện tích pic trên sắc k đồ 
tại thời điểm mà thời gian lưu của mẫu trùng với thời gian lưu của chất chuẩn EL4. 
Sau đó từ đường chuẩn mối quan hệ giữa nồng độ và diện tích pic suy ra hàm lượng 
chất EL4 [23]. 
Điều kiện sắc ký: 
- Pha động: MeOH : H2O = 70 % : 30 % 
- Tốc độ dòng: 0,8 mL/phút 
- Thể tích mẫu tiêm: 5 µL 
- Detector Diode Array DAD, bước sóng: 254 nm 
- Cột C8-250 mm, Post column system. 
b. Tối ưu hóa các yếu tố ảnh hưởng 
Trên cơ sở kết quả khảo sát sự ảnh hưởng của một số yếu tố, chúng tôi thực 
hiện tối ưu các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết rễ mật nhân bằng phương pháp 
chưng ninh hồi lưu trong nước. 
Chọn phương pháp quy hoạch thực nghiệm trực giao cấp 1, 2 mức với 2 yếu tố 
ảnh hưởng Phương trình hồi quy có dạng: 
Y = b0 + b1x1 + b2x2 + b12x1x2 (2.2) [85]. 
Trong đó: - x1: thời gian chiết (giờ); 
 - x2: tỷ lệ dung môi/ nguyên liệu (mL/g). 
Hàm mục tiêu: Hàm lượng EL4 (mg/kg) lớn nhất. 
Với 2 yếu tố tối ưu k = 2 , số thí nghiệm phải thực hiện là N = 2k = 22 = 4 thí 
nghiệm của quy hoạch trực giao cấp 1 và 3 thí nghiệm tại tâm phương án 
Ma trận thí nghiệm và kết quả thí nghiệm theo phương pháp quy hoạch thực 
54 
nghiệm trực giao cấp 1 - yếu tố toàn phần với 2 yếu tố ảnh hưởng TYT22 , được trình 
bày ở bảng 2.6. 
Bảng 2.6. Ma trận và kết quả thí nghiệm 
Thí 
nghiệm 
Yếu tố thí nghiệm trong hệ 
tọa độ không thứ nguyên 
Yếu tố thí nghiệm 
Y (mg/kg) 
x0 x1 x2 X1 (giờ) X2 (mL/g) 
1 + + + 3 40/1 14,4 
2 + - + 1 40/1 13,2 
3 + + - 3 20/1 14,1 
4 + - - 1 20/1 13,1 
T1 + 0 0 2 30/1 13,9 
T2 + 0 0 2 30/1 13,9 
T3 + 0 0 2 30/1 13,5 
Trong đó: 
- T1, T2, T3 là thí nghiệm tại tâm phương án 
- X1, X2 là các thông số tối ưu 
- x1, x2 là các biến mã không thứ nguyên tương ứng với X1, X2 
- Y: Hàm mục tiêu, hàm lượng EL4 mg/kg 
2.4.4. Khảo sát hoạt tính sinh học của dịch chiết rễ cây mật nhân 
Quy trình khảo sát hoạt tính sinh học trên đối tượng dịch chiết rễ cây mật nhân 
từ các dung môi chiết là nước và ethanol 80 % được thực hiện tại các phòng thí 
nghiệm của Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 2 – Tổng cục tiêu 
chuẩn đo lường chất lượng, Trung tâm kiểm nghiệm dược phẩm, mỹ phẩm – Sở Y tế 
tỉnh Thừa Thiên Huế, Trường đại học bách khoa – Đại học Đà Nẵng và Viện sinh học 
– Viện hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam. Các phương pháp cụ thể sau: 
- Khả năng gây độc tế bào ung thư cytotoxic assay trên các dòng tế bào ung thư 
MKN7 dạ dày , SW626 buồng trứng , SK-Mel-2 da , NIH/3T3 nguyên bào sợi của 
gốc phôi chuột KB biểu mô , Hep-G2 (gan), LU-1 vú , MCF7 phổi được xác định 
dựa theo phương pháp đối với tế bào nuôi cấy dạng đơn lớp Khả năng gây độc tế bào 
ung thư trên dòng tế bào ung thư HL-60 bạch cầu được xác định dựa theo phương 
pháp đối với các dòng tế bào nuôi cấy hỗn dịch [29] [30]. 
- Hoạt tính kháng viêm thông qua khảo sát cytokine tiền viêm và cytokine gây 
viêm được xác định dựa theo phương pháp nghiên cứu của Wansu Park và cộng sự 
năm 2012 [33]. 
55 
- Khả năng ức chế đại thực bào sản sinh NO được xác định dựa theo phương 
pháp của Bernardes và cộng sự vào năm 2014 [31]. 
- Hoạt tính ức chế enzyme α-glucosidase được xác định dựa theo phương pháp 
của Hakamata và cộng sự vào năm 2009 [86]. 
- Hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định được xác định dựa theo phương pháp hệ 
nồng độ trong môi trường lỏng của Hadacek và cộng sự vào năm 2000 [34]. 
Các thí nghiệm trên được thực hiện tại các phòng thí nghiệm của Viện sinh học – 
Viện hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam 
- Hoạt tính kháng oxy hóa được xác định dựa theo phương pháp thông qua phản 
ứng bao vây gốc tự do DPPH để đánh giá hoạt tính chống oxy hóa của dịch chiết vì 
điều kiện thực hiện thuận lợi và gần đây có nhiều tác giả đã chọn phương pháp này [35]. 
Các thí nghiệm này được thực hiện tại các phòng thí nghiệm của Trường đại học bách 
khoa – Đại học Đà Nẵng 
- Thử độc tính bất thường được thực hiện dựa theo phương pháp được trình bày 
trong dược điển Việt Nam tập IV. Các thí nghiệm này được thực hiện tại các phòng 
thí nghiệm của Trung tâm kiểm nghiệm dược phẩm, mỹ phẩm – Sở Y tế tỉnh Thừa 
Thiên Huế 
- Khả năng không gây độc đối với tế bào người được xác định dựa theo phương 
pháp của Skekan và công sự vào năm 1990 [87]. Các thí nghiệm này được thực hiện 
tại các phòng thí nghiệm của Viện sinh học – Viện hàn lâm khoa học và công nghệ 
Việt Nam 
Các phép thử hoạt tính sinh học được lặp lại 3 lần để đảm bảo tính chính xác với 
r
2 ≥ 0,99. Trình tự tiến hành các phương pháp khảo sát hoạt tính sinh học của dịch 
chiết rễ cây mật nhân nêu trên được trình bày cụ thể tại phụ lục 3. 
2.4.5. Nghiên cứu ứng dụng bổ sung mật nhân trong sản xuất một số thực phẩm 
bảo vệ sức khỏe 
2.4.5.1. Cơ sở bổ sung mật nhân vào sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe 
Việc bổ sung mật nhân có thể dưới dạng cao chiết hoặc bột vào quy trình sản 
xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe phải đáp ứng mục tiêu: Vừa đảm bảo yêu cầu đối với 
hoạt chất được bổ sung để sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe, vừa phải đáp ứng chất 
lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm và thị hiếu người dùng, cụ thể như sau: 
56 
- Căn cứ pháp l : Đối với thành phần tạo nên công dụng của sản phẩm thực phẩm 
bảo vệ sức khỏe, trong nội dung được quy định tại điều 10, Thông tư 43/2014/TT-
BYT đã yêu cầu như sau: “Thành phần chính tạo nên công dụng của sản phẩm phải 
được liệt kê trước c ng tên đầy đủ và hàm lượng Các thành phần khác được liệt kê 
tiếp sau theo thứ tự giảm dần về khối lượng” Điều này cho thấy, văn bản không quy 
định bắt buộc hàm lượng bổ sung phải là bao nhiêu, tuy nhiên, cá nhân, tổ chức cần 
phải đảm bảo về khuyến cáo đối với sức khỏe người d ng nếu có [51]. 
- Căn cứ khoa học: Tham khảo một số sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe có 
thành phần mật nhân được bán trên thị trường, cụ thể: Trong hướng dẫn sử dụng sâm 
Alipas thì một ngày có thể sử dụng từ 1 đến 2 viên sâm Alipas, mỗi viên chứa 240 mg 
tinh chất mật nhân QPA mật nhân chứa 400 mg mật nhân mỗi viên được khuyên d ng 
từ 1 đến 2 viên mỗi ngày Thông tin hướng dẫn sử dụng của Hadariki Tongkat Ali 
cũng cho biết rằng liều lượng sử dụng một ngày là từ 1 đến 2 viên sâm Alipas, mỗi 
viên chứa 500 mg tinh chất mật Như vậy, với kết quả các nghiên cứu trước đây đối 
với loại sản phẩm này, liều d ng cao chiết từ mật nhân cho ph p dao động từ 240 đến 
1000 mg/ngày đối với một người bình thường Bên cạnh đó, dịch chiết mật nhân đã 
được thử nghiệm độc tính bất thường và khả năng gây độc tế bào người với kết quả đạt 
yêu cầu, do đó, việc bổ sung một lượng cao chiết mật nhân hoặc bột mật nhân với liều 
lượng không quá 1000 mg trong một đơn vị sản phẩm vào quy trình sản xuất thực 
phẩm sẽ không gây nguy hại cho sức khỏe con người [77] [80]. 
2.4.5.2. Nghiên cứu sản xuất cao chiết mật nhân 
- Sản xuất cao chiết mật nhân từ dung môi nước để sử dụng trực tiếp như một 
loại cao dược liệu Các chỉ tiêu chất lượng của cao chiết được thử nghiệm để đối sánh 
với theo yêu cầu kỹ thuật trong dược điển Việt Nam hiện hành và các chỉ tiêu đảm bảo 
vệ sinh an toàn thực phẩm 
- Sử dụng cao chiết để bổ sung vào quy trình sản xuất trà thảo mộc mật nhân 
2.4.5.3. Nghiên cứu sản xuất bột mật nhân 
- Sản xuất bột mật nhân từ dịch chiết ethanol 80 % để bổ sung vào quy trình sản 
xuất nước rau má mật nhân. 
2.4.5.4. Nghiên cứu sản xuất trà thảo mộc mật nhân và nước rau má mật nhân 
Nghiên cứu bổ sung mật nhân vào quy trình sản xuất trà thảo mộc mật nhân nước 
57 
rau má mật nhân. Hai sản phẩm này định hướng dưới dạng thực phẩm bảo vệ sức khỏe. 
Quá trình nghiên cứu, sản xuất và công bố chất lượng sản phẩm thực phẩm bảo 
vệ sức khỏe có bổ sung mật nhân phải tuân thủ quy định theo Thông tư 43/2014/TT-
BYT quy định về quản lý thực phẩm chức năng và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm 
theo quy định của Nghị định 15/2018/NĐ-CP, các bước cơ bản được thực hiện bao gồm: 
a. Tham khảo một số quy trình sản xuất thực phẩm đã được nghiên cứu và công bố. 
b. Nghiên cứu bổ sung cao chiết mật nhân/ bột mật nhân: Hàm lượng bổ sung 
được xác định dựa trên các nghiên cứu trước đây đã ứng dụng trong các sản phẩm có 
bổ sung chiết xuất rễ mật nhân được bán trên thị trường. 
c. Thực nghiệm sản xuất sản xuất trà thảo mộc mật nhân và nước rau má mật 
nhân. 
- Nguyên liệu sản xuất trà thảo mộc mật nhân: Nụ vối, cỏ ngọt, cam thảo, la hán 
quả, cao chiết mật nhân: Sử dụng cao chiết được trình bày ở mục 2 4 5 2 để bổ sung 
vào quy trình sản xuất 
- Công thức thử nghiệm sản xuất 1 lít trà thảo mộc mật nhân: Nụ vối khô: 30 g; 
quả la hán khô: 6 g; cỏ ngọt khô: 8,5 g; cam thảo: 1 g; nước: 1400 mL; cao chiết mật 
nhân. 
- Nguyên liệu sản xuất nước rau má mật nhân: Rau má, bột mật nhân: Sử dụng 
bột mật nhân được trình bày ở mục 2 4 5.3 để bổ sung vào quy trình sản xuất 
- Khảo sát tỷ lệ bổ sung chất trợ lắng: Trong quá trình thực hành sản xuất, nhận 
thấy nước rau má mật nhân là một hệ huyền ph với pha liên tục là nước và các chất 
hòa tan, còn pha phân tán là các phân tử thịt rau, do đó, khi bảo quản nước rau má 
trong thời gian dài dễ dẫn đến hiện tượng nước rau má bị phân lớp Vì vậy, cần nghiên 
cứu bổ sung chất phụ gia để ổn định cấu trúc của sản phẩm trong quá trình sản xuất 
nước rau má mật nhân 
- Công thức thử nghiệm sản xuất 1 lít nước rau má mật nhân: Rau má: 265 g; 
nước: 795 mL; đường: 8 % ứng với 80 g; bột mật nhân; chất trợ lắng; NaHCO3 dùng 
để chỉnh pH 
d. Kiểm tra an toàn vệ sinh thực phẩm 
- Phương pháp xác định hàm lượng kim loại nặng: AOAC 999 11 
- Phương pháp xác định hàm lượng tổng số vi sinh vật hiếu khí TCVN 4884-
58 
1:2015), Colifoms (TCVN 6848:2007), Escherichia coli (TCVN 7924-2:2008 , tổng số 
bào tử nấm men và nấm mốc TCVN 8275-1:2010). 
 Các thí nghiệm này được thực hiện tại các phòng thí nghiệm của Trung tâm kỹ 
thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 2 – Tổng cục tiêu chuẩn đo lường chất lượng. 
e. Đánh giá cảm quan sản phẩm 
Sử dụng phương pháp cho điểm thị hiếu để đánh giá mức độ chấp nhận của 
người tiêu d ng đối với sản phẩm dựa theo phương pháp đánh giá của Nguyễn Hoàng 
Dũng và các cộng sự biên dịch năm 2007 [88]. 
 Nguyên tắc: Người thử được mời nếm thử sản phẩm, sau đó sẽ cho biết mức 
độ ưa thích, hài lòng của mình đối với từng sản phẩm bằng thang điểm đã được định 
nghĩa trước thông qua các thuật ngữ mô tả mức độ hài lòng Trong nghiên cứu này sử 
dụng thang thị hiếu 9 điểm được sắp xếp theo cấp độ tăng dần như sau: 
 1 - cực kì thích 6 - tương đối thích 
 2 - rất không thích 7 - thích 
 3 - không thích 8 - rất thích 
 4 - tương đối không thích 9 - cực kì thích 
 5 - không thích cũng không gh t 
 Tổ chức thí nghiệm 
- Địa điểm: Phòng thí nghiệm cảm quan của trường Đại học Bách khoa Đà Nẵng 
- Người thử: Sinh viên trường đại học bách khoa Đà Nẵng, là những người 
không qua huấn luyện 
- Số lượng người thử: 60 người không lặp lại 
 Chuẩn bị và trình bày thí nghiệm 
- Chuẩn bị dụng cụ: Thìa, ch n, nước thanh vị, giấy, bút 
- Thiết kế phiếu chuẩn bị thí nghiệm cảm quan, phiếu hướng dẫn và phiếu trả lời 
 Cách tiến hành 
- Mỗi người tham gia thử sẽ nhận được phiếu hướng dẫn và phiếu trả lời, lần 
lượt thử và cho biết kết quả đánh giá vào phiếu trả lời 
 Các thí nghiệm cảm quan được thực hiện tại phòng thí nghiệm của Trường đại 
học bách khoa – Đại học Đà Nẵng. 
f. Xử lý số liệu 
59 
- Các số liệu thí nghiệm tối ưu hóa điều kiện chiết được xử l bằng các phần 
mềm Matlab R2016a và Excel 
- Các số liệu thí nghiệm khảo sát hoạt tính sinh học được xử l bằng các phần 
mềm TableCurve 2Dv4 và Excel. 
- Các số liệu thí nghiệm cảm quan được xử l bằng các phần mềm Excel 
g. Công bố chất lượng sản phẩm 
60 
CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 
3.1. Định danh mẫu thực vật và lựa chọn nguyên liệu nghiên cứu 
3.1.1. Kết quả định danh mẫu thực vật 
Cây mật nhân được thu nhận tại v ng đồi núi huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai và 
huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam, mẫu thực vật được định danh tại Viện hàn lâm 
khoa học và công nghệ Việt Nam với kết quả: 
- Tên khoa học: Eurycoma longifolia jack 
- Họ: Simaroubaceae 
- Tên Việt Nam: Bách bệnh, bá bịnh, lồng bẹt, mật nhân, tho nan Tày , mờ lụ 
(Kho). 
- Phân bố: Ở Việt Nam, cây mật nhân mọc phổ biến tại các tỉnh Quảng Ninh, 
Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng, 
Khánh Hòa, Ninh Thuận, Tây Ninh, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu, TP Hồ Chí Minh, 
Kiên Giang. Trên thế giới, khá phổ biến ở Ấn Độ, Lào, Campuchia, Thái Lan, 
Malaysia, Indonesia, Philippine. 
Kết quả chi tiết được trình bày tại phụ lục 4. 
3.1.2. Đánh giá, lựa chọn vùng nguyên liệu nghiên cứu 
Đối với một nghiên cứu về một loại thảo dược, lựa chọn nguồn nguyên liệu rất 
quan trọng, mục đích vừa đảm bảo khai thác đúng loại dược liệu cần nghiên cứu, vừa 
đảm bảo chất lượng, sản lượng ổn định và đủ cho quá trình nghiên cứu lâu dài Do đó, 
ngoài việc định danh mẫu thực vật, chúng tôi cần thực hiện một số thực nghiệm để xác 
định nguồn nguyên liệu phục vụ nghiên cứu. 
Chúng tôi thu nhận một số mẫu rễ cây mật nhân tại hai địa điểm: Vùng núi 
huyện Ia Grai – Gia Lai và huyện Phước Sơn – Quảng Nam. Thực hiện phân tích một 
số thành phần hóa học trong rễ mật nhân và thăm dò một số hoạt tính sinh học trên các 
đối tượng dịch chiết từ nguyên liệu của vùng này. Từ kết quả phân tích thu được, kết 
hợp với quan sát thực tế, chúng tôi lựa chọn địa điểm thu hái nhằm đảm bảo nguồn 
nguyên liệu cho quá trình nghiên cứu. 
Theo quan sát thực tế của chúng tôi trong quá trình nghiên cứu nguyên liệu, tại 
khu vực miền Trung - Tây Nguyên, v ng núi tỉnh Gia Lai và Quảng Nam là những nơi 
có cây mật nhân mọc tự nhiên rất nhiều, đặc biệt là ở v ng đồi núi của một số huyện 
thuộc tỉnh Gia Lai, mật nhân rất phong phú và được khai thác, bày bán ngoài thị 
trường phổ biến hơn các địa phương khác 
61 
3.1.2.1. Khảo sát một số thành phần cơ bản của nguyên liệu 
Kết quả phân tích một số chỉ tiêu hóa lý trong hai loại nguyên liệu được thể 
hiện ở bảng 3.1 
Bảng 3.1. Phân tích một số thành phần hóa học trong rễ mật nhân 
tại Gia Lai và Quảng Nam 
Chỉ tiêu ĐVT Quảng Nam Gia Lai 
Protein % 3,53 5,94 
Tro tổng % 0,02 0,03 
Xenlulose % 32 44 
Lipid % 4,13 4,53 
Zn mg/kg 5,48 6,10 
Cu mg/kg 1,60 4,29 
Pb mg/kg Không phát hiện <0,05 Không phát hiện <0,05 
Hg mg/kg Không phát hiện <0,005 Không phát hiện <0,005 
Cd mg/kg Không phát hiện <0,05 Không phát hiện <0,05 
Nhận xét: Kết quả phân tích ở bảng 3.1 cho thấy, một số thành phần cơ bản 
trong nguyên liệu rễ cây mật nhân ở vùng núi Quảng Nam và Gia Lai tương đối 
giống nhau và về mặt dinh dưỡng, chúng đều có giá trị tương đương như thành phần 
của một số loại rau củ thông dụng đối với con người. 
3.1.2.2. Khảo sát khả năng gây độc tế bào ung thư 
Kết quả khảo sát (sàng lọc) khả năng gây độc tế bào ung thư in vitro đối với 
dịch chiết ethanol 80 % của hai loại nguyên liệu được thể hiện ở bảng 3.2 và bảng 3.3. 
Kết quả chi tiết được trình bày tại phụ lục 4. 
Bảng 3.2. Khả năng gây độc tế bào ung thƣ của dịch chiết ethanol 80 % rễ cây 
mật nhân tại huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai 
% ức chế tế bào 
Nồng độ 
(µg/mL) 
LU-1 LNCaP MCF7 Hep-G2 
100 91,66 86,35 100,49 94,17 
20 16,81 23,68 10,62 15,38 
4 3,83 14,43 2,92 8,91 
0,8 -1,65 -9,75 -4,32 -6,23 
IC50 55,20±6,4 44,36±4,17 58,56±4,92 53,69±5,63 
Nồng độ 
(µg/mL) 
Ellipticine 
LU-1 LNCaP MCF7 Hep-G2 
IC50 0,46±0,02 0,34±0,02 0,41±0,03 0,38±0,04 
62 
Bảng 3.3. Khả năng gây độc tế bào ung thƣ của dịch chiết ethanol 80 % rễ cây 
mật nhân tại huyện Phƣớc Sơn, tỉnh Quảng Nam 
% ức chế tế bào 
Nồng độ 
(µg/mL) 
LU-1 LNCaP MCF7 Hep-G2 
100 64,52 66,79 68,27 71,84 
20 21,26 25,09 27,72 30,37 
4 12,86 19,81 16,29 15,16 
0,8 9,55 11,13 13,09 8,38 
IC50 72,35±7,16 64,69±7,05 60,86±2,40 51,50±3,41 
Nồng độ 
(µg/mL) 
Ellipticine 
LU-1 LNCaP MCF7 Hep-G2 
IC50 0,42±0,06 0,36±0,05 0,39±0,02 0,38±0,02 
Nhận xét: Từ kết quả của bảng 3.2 và 3.3 nêu trên cho thấy, dịch chiết ethanol 80 
% của rễ cây mật nhân của cả hai vùng nguyên liệu đều có khả năng gây độc tế bào 
ung thư với các dòng đã khảo sát, tuy nhiên, một số giá trị IC50 trong bảng 3.2 nhỏ hơn 
trong bảng 3.3, có nghĩa là, khả năng kháng độc tế bào ung thư trên một số dòng tế bào 
của dịch chiết ethanol 80 % rễ cây mật nhân tại huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai có tốt hơn 
so với dịch chiết ethanol 80 % rễ cây mật nhân tại huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam. 
3.1.2.3. Khảo sát hoạt tính kháng oxy hóa bằng phương pháp thông qua khả năng dập 
tắt gốc tự do DPPH 
Khả năng kháng oxy hóa được đánh giá thông qua khả năng dập tắt gốc tự do 
DPPH DPPH radical scavenging activity , điều này thể hiện qua sự thay đổi màu của 
dung dịch DPPH sau khi bổ sung dịch chiết rễ mât nhân ở những nồng độ khác nhau 
(50 µg/mL; 25 µg/mL; 12,5 µg/mL; 6,25 µg/mL; 3,125 µg/mL trên 2 mẫu: Mẫu 1 là 
mẫu đối chứng vitamin C, mẫu 2 là dịch chiết rễ mật nhân Gia Lai, mẫu 3 là dịch chiết 
rễ mật nhân Quảng Nam, kết quả thể hiện qua hình 3.1. 
Hình 3.1. Sự thay đổi màu DPPH theo nồng độ 
63 
Kết quả khảo sát khả năng bắt gốc tự do DPPH của vitamin C và hai mẫu dịch 
chiết được trình bày ở hình 3.2 và đường xu hướng của khả năng bắt gốc tự do DPPH 
của vitamin C, dịch chiết rễ mật nhân Gia Lai và dịch chiết rễ mật nhân Quảng Nam 
thể hiện ở hình 3.3. 
Hình 3.2. Khả năng bắt gốc tự do DPPH của vitamin C, dịch chiết rễ mật 
nhân Gia Lai và dịch chiết rễ mật nhân Quảng Nam 
Hình 3.3. Đƣờng xu hƣớng của khả năng bắt gốc tự do DPPH của vitamin 
C, dịch chiết rễ mật nhân Gia Lai và dịch chiết rễ mật nhân Quảng Nam. 
Kết quả thể hiện ở hình 3.2 và hình 3.3 cho thấy, khả năng bắt gốc tự do DPPH 
của dịch chiết rễ mật nhân và vitamin C tăng theo sự tăng nồng độ. Trong khoảng 
nồng độ thấp (0 - 15 μg/mL), khi tăng nồng độ dịch chiết rễ mật nhân thì khả năng bắt 
gốc tự do DPPH tăng mạnh, nếu tiếp tục tăng nồng độ rễ mật nhân thì khả năng bắt 
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
90.00
100.00
0.000 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
%
D
P
P
H
Nồng độ µg/ml 
VITAMIN C GIA LAI QN
y = 54.451x + 8.4644 
R² = 0.966 
y = 17.043x - 0.0067 
R² = 0.9739 
y = 16.411x + 1.4595 
R² = 0.9698 
0.00
20.00
40.00
60.00
80.00
100.00
120.00
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8
%
D
P
P
H
Log nồng độ 
VITAMIN C GIA LAI QN Linear (VITAMIN C) Linear (GIA LAI) Linear (QN)
64 
gốc tự do DPPH tăng nhẹ. 
Từ đồ thị ở hình 3.3, tính toán giá trị IC50 của mẫu dịch chiết và vitamin C (IC50 
là nồng độ phần trăm khi chất đó thể hiện hoạt tính kháng 50 %), kết quả được thể 
hiện ở bảng 3.4. 
Bảng 3.4. Giá trị IC50 của dịch chiết rễ mật nhân và vitamin C 
Tên mẫu IC50 (µg/mL) 
Dịch chiết rễ mật nhân Quảng Nam 907,4082 
Dịch chiết rễ mật nhân Gia Lai 859,3081 
Vitamin C 5,791712 
Nhận xét: Từ kết quả của bảng 3.4 cho thấy, dịch chiết rễ cây mật nhân ở cả hai 
vùng Quảng Nam và Gia Lai thể hiện tính oxy hóa rất yếu, tuy nhiên, các nội dung 
trình bày trên cũng cho thấy khả năng kháng oxy hóa của dịch chiết rễ